Приложение:Списки Сводеша для тюркских языков

Списки Сводеша для разных языков
Абхазо-адыгскиеАфразийскиеБалтийскиеБантуГерманскиеГреческийДене-енисейскиеИндоарийскиеИндоиранскиеИскусственныеКельтскиеМонгольскиеНахско-дагестанскиеПалеоазиатскиеРоманскиеСамодийскиеСино-тибетскиеСлавянскиеТунгусо-маньчжурскиеТупи-гуараниТюркскиеФинно-угорскиеКартвельские
Русский Чувашский Якутский Тувинский Чулымский Хакасский Шорский Алтайский Киргизский Татарский Сибирско-татарский Башкирский Балкарский Карачаевский Кумыкский Ногайский Каракалпакский Казахский Узбекский Уйгурский Туркменский Азербайджанский Турецкий Крымскотатарский Караханидский Орхоно-енисейский
1 я эпĕ мин мен мӓн мин мен мен мен мин мин мин мен мен мен мен men мен men măn men mən ben men مَنْ (men) 𐰢𐰤 (men), 𐰋𐰤 (ben)
2 ты эсĕ эн сен сӓн син сен сен сен син син һин сен сен сен сен sen сен sen săn sen sən sen sen سَنْ (sen) 𐰾𐰤 (sen)
3 он, оно, она вăл, у кини ол ол ол ол ол ал ул ул ул ол ол ол ол ol ол u u ol o o o اُلْ (ol) 𐰆𐰞 (ol)
4 мы эпир биһиги бис пис піс пис бис биз без пес беҙ биз биз биз биз biz бiз biz biz biz biz biz biz بِزْ (biz) 𐰋𐰃𐰕 (biz)
5 вы эсир эһиги силер силӓр сірер силер слер силер сез сес һеҙ сиз сиз сиз сиз siz сендер, сiз siz, sizlar, senlar siz, silăr, sizlăr, sănlăr siz siz siz siz سِزْ (siz) 𐰾𐰃𐰕 (siz)
6 они вĕсем кинилэр олар олар олар ылар олор алар алар алар улар ала ала олар олар olar олар ular ular olar onlar onlar olar اُلارْ (olar) [[]]
7 этот ку бу бо пу пу по бу бу, бул бу пы был бу бу бу бу, бул bul бұл bu bu, mavu bu bu bu bu بُو (bū) 𐰉𐰆 (bu)
8 тот вăл, лешĕ ол ол ол ол ол, тиги, анзы ол тиги, ошол теге, шул ул теге йинендагъы, ол ол шо, ол ол, сол, анав ol, sol, ana ол, сол, анау shu, o'sha u, avu, shu şu, şol o şu, о şu, о اُلْ (ol) 𐰆𐰞 (ol)
9 здесь кунта манна мында мында мында мында мында мында, бул жерде монда, биредә мынта, пы йертә, пы арата бында мында, блайда мында, былайда мунда, шунда мунда bunda, bul jerde мұнда bu yerda, bu yoqda, bu yonda bunda, bu yărdă, mayărdă, mana şu taýda, onda, bäri burada burada, bura, burası mında مُنْدا (mundā) 𐰉𐰆𐰦𐰀 (bunta)
10 там унта, çавăнта, лере онно ында анда, тӓғдӓ анда анда ондо, анда анда, тиги жакта, тиги жерде анда, тегендә анта, шанта, шал йертә тегендә анда анда, алайда онда онда onda, sonda, ol jerde, sol jerde онда, анда u yerda, u yoqda, u yonda unda,
u yărdă
ol ýerde, o taýda orada orada, ora, orası anda اَنْدا (andā) 𐰦𐰀 (anta)
11 кто кам ким кым ким кем кем кем ким кем кем кем ким ким ким ким kim кім kim kim kim kim kim kim كِمْ (kim) 𐰚𐰢 (kеm)
12 что мĕн туох чүү нöмӓ ниме ноо не, неме эмне нәрсә, ни нимә, ней нимә не не не, не зат не, не зат ne не nima, na nemă näme ne ne نا (nē), ناما (nemē), ناكُو (negǖ), قَيُو (qayū) 𐰤𐰀 (ne)
13 где ăçта ханна кайда қайда хайда қайда кайда кайда, кана кайда ҡайта, ней йертә ҡайҙа къайда къайда къайда кайда qayda қайда, қані qayerda, qayda nădă, qăyărdă, qăyăr nirede harada nerede, hani qayda, qayerde قَنْدا (qandā), قَيُودا (qayūdā), قَنٖى (qanï̄) 𐰴𐰣𐰃 (qanı)
14 когда хăçан хаһан кажан қажан хаӌан қачан качан качан кайчан ҡацан ҡасан къачан къачан къачан кашан qashan қашан qachon qachan haçan haçan ne zaman qaçan, ne vaqıt قَجانْ (qačan) 𐰴𐰲𐰣 (qaçan)
15 как мĕнле хайдах канчап, кандыг қайнар хайди қайде кандый, канай кандай, нечик ничек ницек, ҡалай нисек къалай къалай нечик калай qalay қалай qalay, qanday, nechik qandaq nähili, niçik, häýsy necə, nətər nasıl nasıl نَتَكْ (neteg) 𐰤𐰀𐱅𐰏 (neteg), 𐰤𐰲𐰝 (neçük)
16 не мар, çук суох эвес, чок ӓмес нимес, чох эбес эмес эмес түгел түгел түгел тюйюлдю тюл, тюйюл тюгюл тувыл emes емес emas, yo'q ămăs, yoq däl deyil değil degil يُوقْ (yōq), اَرْماسْ (ermēs) yoq
17 всё пĕтĕм, пур, пурте бары, бүтүн хамык, шупту, бүгү парча тооза, прай, тикci тооза бастыра, ӱзе баары, бардык, бүткүл бөтен, бары пары бөтә битеу бары, бютеу бары, бютюн баьри, савлай ba'ri, barlıq, barsha, pu'tkil, pu'tin бәрі, барлық, барша, бүкіл barcha, hamma, butun, bari, borliq hămmă, barchă, pütün, barliq bary, hemme, ähli, her bütün, hamısı tüm, bütün, hep bütün, ep, episi قَمُغْ (qamuɣ), بَرْجا (barčā) 𐰴𐰢𐰍 (qamuğ)
18 много нумай үгүс, элбэх хөй кöпь кöп кöп кöп көп күп кән, порам күп кёп кёб кёп коьп ko'p көп koʻp köp köp çox çok çoq كُبْ (köp), اُكُوشْ (üküš) 𐰈𐰚𐰾 (üküs), 𐰈𐰚𐱁 (üküş)
19 несколько темиçе хас да, ханнык эрэ, аҕыйах каш, бир каш, шала, кашкыйна кöпӓлӓ кöп нимес, нинӌе-де, сала кöп эбес бир канча бир нече берничә перницә бер нисә бир талай, бир ненча бир ненча бир нече бир неше bir neshe бірнеше bir necha, bir qancha, ba'zi, ayrim bir qanchă, azraq, băzi birnäçe, berentak bəzi, bir neçə bazı, kimi, birkaç, biraz bir qaç bir qaç
20 мало сахал аҕыйах ас, эвээш, бичии [[]] ас ас ас аз аз ас әҙ аз, биркесек, бираз аз аз аз az аз oz, kam, picha az az az az az اازْ (āz) 𐰕 (az)
21 другой урăх атын башка, өске пасқы пасха пашқа башка, öскö башка башка, бүтән пашҡа башҡа башхасы, бирси башха башгъа, оьзге баска, оьзге basqa, o'zge басқа, өзге boshqa, o'zga bashqa, özgă, artuq başga başqa, digər, ayrı, özgə başka, öbür, diğer başqa, diger اَذِنْ (aδïn), اَذْرُقْ (aδruq), اُنْكٖى (öŋī) 𐰑𐰣 (adın)
22 один пĕрре биир бир пир пір пир бир бир бер пер бер бир бир бир бир bir бiр bir bir bir bir bir bir بٖيرْ (bīr) 𐰋𐰃𐰼 (bir)
23 два иккĕ икки ийи иғи ікі ийги эки эки ике ике ике эки эки эки эки eki екі ikki ikki ikki iki iki eki اِكّٖى (ikkī) 𐰚𐰃 (eki)
24 три виççĕ үс үш ӱщ ӱс ӱш ӱч үч өч өц өс юч юч уьч уьш u'sh үш uch üch üç üç üç üç اُجْ (üč) 𐰈𐰲 (üç)
25 четыре тăваттă түөрт дөрт тӧрт тӧрт тӧрт тӧрт төрт дүрт түрт дүрт терт тёрт дёрт доьрт to'rt төрт toʻrt tört dört dörd dört dört تُورْتْ (tȫrt) 𐱅𐰈𐰼𐱅 (tört)
26 пять пиллӗк биэс беш пӓс пис пеш беш беш биш пиш биш беш беш беш бес bes бес besh băsh bäş beş beş beş بٖيشْ (bḗš) 𐰋𐰾 (bes), 𐰋𐰃𐰾 (bis), 𐰋𐰃𐱁 (biş)
27 большой пысăк, мăн улахан улуг улуғ улуг улуғ, поғда јаан чоң зур оло, сур оло, ҙур, бөйөк, эре, дәү, өлкән уллу, деменгили уллу, тамада уллу уллы, уьйкен ullı, uʻlken ұлы, үлкен katta, buyuk, ulkan chong, yoghan, büyük, zor uly, çişik böyük büyük, ulu büyük بَدُكْ (bedük), اُلُغْ (uluɣ) 𐰆𐰞𐰍 (uluğ)
28 длинный вăрăм уһун узун узун узун узун узун узун озын оссон оҙон узун, узакъ узун узун узын uzın ұзын uzun uzun uzyn uzun uzun uzun اُزُنْ (uzun) 𐰆𐰕𐰣 (uzun)
29 широкий сарлака, анлă киэҥ, кэтит калбак, алгыг, делгем щалвақ чалбах, аллығ кең, энниг, чалбақ jалбак, элбек кең киң киң киң кенг кенг генг, энли кенъ, энли, ялпак ken', enli, jalpaq кең, енді, жалпақ keng kăng giňiş, giň geniş, enli geniş, enli keñ, keniş كِنْكْ (keŋ), يَسٖى (yasï̄) keñ
30 толстый хулăн халыҥ, суон кылын, чоон қалын, щон халын қалын, чоон калыҥ, jooн калың, жooн калын, юан ҡалын ҡалын къалын къалын къалын калын, юван qalın', juwan қалың, жуан qalin, yo'g'on qelin galyň qalın kalın, yoğun qalın قَلِنْ (qalïn) 𐰴𐰞𐰣 (qalın), 𐰘𐰆𐰍𐰣 (yoğan)
31 тяжелый йывăр ыарахан аар аар, ар аар аар уур оор авыр ауыр ауыр ауур ауур авур авыр awır ауыр ogʻir eghir agyr ağır ağır ağır اَغِرْ (aɣïr) 𐰍𐰺 (ağır)
32 маленький пĕчĕк кыра, кыччыгый бичии, биче кичещ кiчиӌек кичиг кичинек кичине, кичинекей кечкенә, бәләкәй кецкенә кесе, бәләкәй гитче гитче гиччи кишкей, кишкене, кишкенекей kishkene, kishkentay кіші, кішкене, кішкентай kichik, kichkina kichik kiçi, kiçijik kiçik, balaca küçük kiçik, küçük كِجِكْ (kičig), اُشَقْ (ušaq) 𐰚𐰃𐰲𐰏 (kičig)
33 короткий кĕске кылгас кыска, чолдак қысқаҗақ хысха қысқа кыска, чолтык кыска, чолок кыска ҡысҡа ҡыҫҡа, сулаҡ къысха къысха къысгъа, чолакъ кыска, шолак qısqa, sholaq қысқа, шолақ qisqa qisqa gysga qısa kısa qısqa قِسْغا (qïsɣā), قِرْتْ (qïrt) 𐰶𐰃𐰽𐰍𐰀 (qısğa)
34 узкий тăвăр, ансăр кыараҕас тар, кызаа тар тaр тaр тар, кызык тар тар тар тар тар тар тар тар tar тар tor tar dar dar dar tar تارْ (tār) 𐱃𐰺 (tar)
35 тонкий çинçе, çӳхе синньигэс, чараас чиңге, чуга чишкӓҗек, щуғаҗақ нiске, чуға, чуғаӌах чишке, чуға чичке, jука ичке, жука юка, нечкә йецкә, йоға нәҙек ингчге, жукъа ингичге инче, юкъкъа йинъишке, юка jin'ishke, juqa жіңішке, жұқа ingichka, yupqa inchikă, yupqa inçe incə, nazik ince, yufka ince يِنْجْكا (yinčgē), يُڤْقا (yuvqā) 𐰘𐰨𐰏𐰀 (yinčge), 𐰖𐰆𐰖𐰴𐰀 (yuyqa)
36 женщина хĕрарăм дьахтар херээжен, кадай, херээжен кижи, эшпи (устар.) ӓпьщӱ, қат ипчi кiзi тижи кижи ӱй кижи аял хатын ҡатын ҡатын тиширыу тиширыу къатын гиши хатын qatın, hayal қатын, әйел ayol, xotin, qiz ayal heleý, aýal qadın kadın qadın اُراغُوتْ (urāɣūt), اِشٖلارْ (išīlēr) urağut, uzun tonlığ
37 мужчина арçын эр киһи эр (кижи) ӓрьғизи ир кiзi эр кижи эр кижи, эр эркек ир ир кеше ир эр киши, эркегирыу эркиши, эркегирыу эркек, эр гиши эркек, эр erkek, er еркек, ер erkak ăr, ărkăk erkek (adam) kişi erkek, er, adam erkek, aqay اَرْ (er) 𐰼 (er)
38 человек çын, этем киһи кижи кизи кiзi кижи кижи киши, адам кеше кеше кеше, әҙәм киши, адам адам гиши, адам киси, аьдем kisi, adam кісі, адам kishi, odam, inson insan, kishi ynsan, adam, kişi insan, adam insan, kişi adam, insan, kişi كِشٖى (kišī) 𐰚𐰃𐰾𐰃 (kisi), 𐰚𐰃𐱁𐰃 (kişi)
39 ребёнок ача оҕо уруг, төл, үре (диал.) оғлан, кӓщ, оғащ пала, олған пала бала бала бала пала бала, caбый, бәпес бала, сабий бала, сабий бала бала bala бала bola, chaqa bala çaga bala, uşaq, çağa çocuk bala كَنْجْ (kenč) 𐰆𐰍𐰞 (oğul)
40 жена арăм ойох кадай, амдыы кижи ӓпьщӱ, қат ипчiзi эпчи, эмдеги, қат ӱйи, эжи аял, катын хатын ҡатын ҡатын къатын, юй бийче къатын къатын хатын, пише qatın, hayal қатын, әйел xotin, ayol, rafiqa khotun, ayal, yoldash aýal arvad, əyal karı, avrat, kadın apay كِسْ (kis) 𐰋𐰱 (ebçi)
41 муж упăшка эр, кэргэн эр, ашак ӓрь ирi эр öбöгöн күйөө ир ир ир эр эр эр эр, киев, бай er, ku'yew, bay ер, күйеу, бай er, kuyov yoldash, ăr är, adam ər koca, er aqay باكْ (bēg) 𐰼 (er)
42 мать анне ийэ ие, ава ӓнӓ, иҗӓ ине, іӌе эне, иче эне эне ана инә әсә, инә ана, ання ана ана ана ana, ene ана ona, aya, oyi ana eje ana anne, ana ana اَنا (anā), اَبا (ebē) 𐰈𐰏 (ög)
43 отец атте аҕа ада, ача ада ада, аба ада, аба ада ата ата ата ата ата, аття ата ата ата ata, a'ke ата, әке ota, ada dada, ata kaka ata baba, ata baba اَتا (atā) 𐰴𐰭 (qañ)
44 животное чĕр чун, выльăх кыыл, харамай аң, аң-мең мал аң аң-қуш, мал-қуш аҥ, тынду аң, жаныбар, айбан хайван, җәнлек ҡайуан, йәннек йәнлек, хайван, мал хайыуан, жаныуар хайыуан, джаныуар гьайван анъ, янувар, айван an', janıwar, haywan аң, жануар, хайуан hayvon, jonivor haywan, janliq haýwan heyvan hayvan ayvan [[]] 𐰚𐰃𐰘𐰃𐰚 (kiyik), 𐰖𐰃𐰞𐰴𐰃 (yılqı)
45 рыба пулă балык балык палық палых палық балык балык балык палыҡ балыҡ чабакъ чабакъ балыкъ балык balıq балық baliq beliq balyk balıq balık balıq بَلِقْ (balïq) 𐰉𐰞𐰴 (balıq)
46 птица кайăк чыычаах, көтөр куш қучақ хус қуш куш чымчык, куш кош ҡош ҡош чыпчыкъ чыпчыкъ къуш кус qus құс qush qush guş quş kuş quş قُشْ (quš) 𐰴𐰆𐰽 (qus)
47 собака йытă ыт ыт адай іт, адай адай, эгер ийт ит эт эт эт ит ит ит ийт iyt ит it, kuchuk, ko'ppak it it, köpek, güýük it, köpək köpek, it köpek, it اِتْ (ït) 𐰃𐱃 (ıt)
48 вошь пыйтă быт быт пит пiт пит бийт бит бет пет бет би бит бит бийт biyt бит bit pit bit bit bit bit بِتْ (bit) bit
49 змея çĕлен моҕой, эриэн үөн чылан узун қурт чылан чылан јылан жылан елан йылан йылан жилян джылан йылан йылан jılan жылан ilon yilan ýylan ilan yılan yılan يِلانْ (yïlān) 𐰖𐰃𐰞𐰣 (yılan)
50 червь хурт, ăман үөн курт, шыйлашкын қурт, сӧскӓй хурт қурт курт, чойлошкон курт корт, суалчан ҡорт ҡорт, селәүсен къурт къурт хурт курт qurt құрт, шылаушын qurt qurut gurt, gurçuk qurd kurt, solucan qurt قُرْتْ (qurt) qurt
51 дерево йывăç мас ыяш ащ ағас ағаш агаш жыгач, дарак агач ағац ағас терек терек терек терек agʻash ағаш yogʻoch, daraxt yaghach, dărăkh agaç, bag ağac ağaç terek (растение); ağaç (материал) يِغَجْ (yïɣač) 𐰃𐰍𐰲 (ığaç)
52 лес вăрман тыа, ойуур арга, арыг, эзим аҗарозу, аащтар, тайғы ағас ағаш, чыш агаш аразы токой урман урман, ағацлыҡ урман агъач агъач, чегет орман, агъачлыкъ орман, тогай, агашлык orman, togʻay орман, тоғай oʻrmon, toʻqay orman, ormanliq tokaý orman, meşə orman orman 𐰘𐰃𐱁 (yış), 𐰖𐰃𐰽 (yıs)
53 палка туя, патак тайах, мас даянгыыш, будук, сып аащ, ағащ, щтӓк таях тайақ тайак таяк таяк таяҡ сыбыҡ, ботаҡ таякъ таякъ таякъ таяк tayaq таяқ, шыбық, бұтақ yogʻoch, tayoq choqmaq, tayaq, soyla çöp, taýak çubuq değnek, çubuk, dayak çubuq جِبِقْ (čïbïq) 𐱃𐰖𐰴 (tayaq)
54 плод çимĕç фрукт чимис, чемиш [[]] нимис, фрукт фрукт јиилек жемиш җимеш йемеш емеш жемиш, кёгет кёгет емиш емис jemis жеміс meva mevă miwe meyvə yemiş, meyve yemiş, meyva يَمِشْ (yémiš) yemiş
55 семя вăрлăх, вăрă туораах, бурдук үре, үрезин семӓ ӱрен ӱрен ӱрен үрөн, урук орлык орлоҡ орлоҡ урлукъ, бюртюк урлукъ урлукъ урлык, тукым urıq, tuqım ұрық, тұқым urugʻ, tuxum uruq tohum toxum tohum, ur urluq, tuhum اُرُغْ (uruɣ) uruğ
56 лист çулçă сэбирдэх бүрү пӱр пӱр пӱр јалбырак жалбырак яфрак япраҡ япраҡ чапракъ чапракъ япыракъ япырак japıraq жапырақ yaproq, barg yopurmaq ýaprak yarpaq yaprak yapraq يَبُرْغاقْ (yapurɣāq) yapurğaq, yalbırğaq
57 корень тымар силис дазыл, дөс чылтыс тазыл, чилеге тазыл, тӧс, чылтыс тазыл тамыр тамыр тамыр тамыр тамыр тамыр тамур тамыр tamır тамыр, түп ildiz, tomir yiltiz kök, düýp kök, tüp kök, damar tamır كُكْ (kök), تُوبْ (tǖp), يِلْدِزْ (yïldïz) yıldız, tüp, kök
58 кора хупă, хуйăр хатырык каърт, чөвүрээ тӓрӓк хабых, хахпас қақпаш чöбрö кабык кабык, кайры ҡабыҡ ҡабыҡ, ҡайыр къабукъ къабукъ къабукъ кабык qabıq қабық qobiq, qobuq qovzaq gabyk qabıq kabuk qabuq قاسْ (qās) qadız
59 цветок чечек, çеçке чэчик, сибэкки чечек қос от чахаях, порчо чақкийек чечек гүл чәчәк, гөл цицәк, көл сәскә гюл, гокка гюл, гокка чечек шешекей, гуьл gu'l гүл, шешек gul, chechak gül, chechăk gül çiçək, gül çiçek çeçek~çiçek جَجَكْ (čeček) çeçäk, çiçäk
60 трава курăк от оът, сиген от от от, öлең öлöн от, чөп үлән үлән үлән ханс, кырдык, отлау ханс от от, оьлен от, sho'p от, шөп, өлең oʻt, oʻlan ot, ot-chöp, chöp ot ot ot ot اُتْ (ot) 𐱇 (ot)
61 верёвка пăяв, çип, вĕрен быа баг, аргамчы, хендир, чеп пағ пағ, арғамӌы пағ буу жип, аркан бау, аркан пау бау аркъан, жип, бау джиб, джыджым йип, аркъан йип, аркан, бав jip жіп, арқан arqon, ip, bog' arqan tanap, ýüp, urgan ip ip, urgan arqan, yip, sıcım يِبْ (yïp), اُرُقْ (uruq) yıp
62 кожа тир тирии кеш, алгы щамағ теер тере тере тери тире тире тире тери тери тери тери teri тері teri teră deri, ham dəri deri teri تَرٖى (terī) 𐱅𐰼𐰃 (teri)
63 мясо аш, какай эт эът ӓт ит эт эт эт ит ит ит эт эт эт эт et, go'sh ет goʻsht, et gösh, ăt et ət et et اَتْ (et) 𐱅 (et)
64 кровь юн хаан хан қан хан қан кан кан кан ҡан ҡан къан къан къан кан qan қан qon qan gan qan kan qan قانْ (qān) 𐰴𐰣 (qan)
65 кость шăмă уҥуох сөөк сööк сööк сööк сööк сөөк сөяк сөйәк һөйәк сюйек сюек сюек суьек su'yek сүйек suyak söngăk süňk sümük kemik kemik, süyek سُنْكُكْ (süŋük) 𐰾𐰈𐰭𐰰 (süñük)
66 жир çу сыа чаг, үс щағ чағ, ӱс чағ јуу, ӱс май май май май жау джау яв, май май may май yogʻ, moy yagh, may yağ yağ yağ yağ, may ياغْ (yāɣ), اُزْ (ǖz), جِرْ (čïr) 𐰖𐰍 (yağ)
67 яйцо çăмарта сымыыт чуурга щумуртқа нымырха ныбыртқа јымыртка жумуртка йомырка йомортҡа йомортҡа, күкәй гаккы, жумуртха гаккы йымырткъа юмыртка jumırtqa, maʻyek жұмыртқа tuxum, yumurtqa tukhum ýumurtga yumurta yumurta yımırta يُمُرْتْغا (yumurtɣā) yumurtğa
68 рог мăйрака муос мыйыс мӱс мӱус мӱус мӱӱс мүйүз мөгез мөйөс мөгөҙ мюйюз мюйюз мююз муьйиз mu'yiz мүйіз muguz, shox münggüz şah buynuz boynuz müyüz, boynuz مُنْكُزْ (müŋüz) müñüz
69 хвост хӳре кутурук кудурук [[]] хузурух қузуруқ куйрук куйрук койрык ҡойроҡ ҡойроҡ къуйрукъ къуйрукъ къуйрукъ куйрык quyrıq құйрық dum, (quyruq) quyruq guýruk quyruq kuyruk quyruq قُذْرُقْ (quδruq) 𐰴𐰆𐰑𐰺𐰆𐰸 (qudruq)
70 перо тĕк түү, куорсун чүг тӱк чӱг чӱг jуҥ жүн каурый ҡауырсын, ҡыйаҡ ҡаурый къанат тюк тюк тюк кушын qawırsın, pa'r қауырсын jun, tuk, pat păy ýelek tük tüy, yün tük يُوكْ (yǖg), تُو (tǖ|t=hair)
71 волос çӳç ас, баттах, кыл, түү чаш, хыл, дүк щащ сас, хыл шаш чач, кыл, тӱк чач чәч, кыл цац сәс чач чач, тюк чач, къыл, тюк шаш, кыл, туьк shash, qıl, tu'k шаш, қыл, түк soch, qil, yol chach, qil, tük saç, gyl, tüý saç, qıl saç, kıl saç, qıl سَجْ (sač), قِلْ (qïl), تُو (tǖ) 𐰽𐰲 (saç)
72 голова пуç бас, төбө баш пас пас паш баш баш баш паш баш баш баш баш бас bas бас bosh bash baş, kelle baş baş baş بَشْ (baš) 𐰉𐱁 (baş)
73 ухо хăлха кулгаах кулак [[]] хулах қулақ кулак кулак колак ҡолаҡ ҡолаҡ къулакъ къулакъ къулакъ кулак qulaq құлақ quloq qulaq gulak qulaq kulak qulaq قُلَقْ (qulaq), قُلْقاقْ (qulqaq) 𐰸𐰆𐰞𐰴𐰴 (qulqaq)
74 глаз куç харах карак қарақ харах қарақ кöс көз күз күс күҙ кёз кёз гёз коьз ko'z көз koʻz köz көз göz göz köz كُوزْ (kȫz) 𐰚𐰈𐰕 (köz)
75 нос сăмса мурун, мунну думчук пурун пурун, тумзух, тунӌух пурун тумчук мурун борын порон танау бурун бурун бурун бурын, тумсык murın мұрын, тұмсық, танау burun burun burun burun burun burun بُرُنْ (burun) burun
76 рот çăвар айах аас ағыс аас аас, ақсы оос ооз авыз ауыс ауыҙ ауз аууз авуз авыз awız ауыз ogʻiz aghiz agyz ağız ağız ağız اَغِزْ (aɣïz) 𐰍𐰕 (ağız)
77 зуб шăл тиис диш тис тiс тиш тиш тиш теш теш теш тиш тиш тиш тис tis тіс tish chish diş diş diş tiş تٖىشْ (tï̄š) tiş
78 язык чĕлхе тыл дыл тил тiл тил тил тил тел тел тел тил тил тил тил til тіл til til dil dil dil til تِلْ (tïl) til
79 ноготь чĕрне тыҥырах дыргак тырғақ тырғах тырбақ тырмак тырмак тырнак тырнаҡ тырнаҡ тырнакъ тырнакъ тырнакъ тырнак tırnaq тырнақ tirnoq tirnaq dyrnak dırnaq tırnak tırnaq تِرْنْغَقْ (tïrŋaq) 𐱃𐰺𐰭𐰴 (tırñaq)
80 стопа ура тилэх таваңгай таващ табан табан таман аяк табан айаҡ йөслөк табан табан аякъ аякъ табан taban табан oyoq ayaq aýak ayaq ayak, taban ayaq, taban اَذَقْ (aδaq) taban
81 нога пĕçĕ атах бут азақ азах азақ бут бут аяк айаҡ аяҡ аякъ бут аякъ, бут аяк ayaq аяқ, бұт oyoq, put put aýak qıç bacak, but bacaq, ayaq بُوتْ (būt) 𐰑𐰴 (adaq)
82 колено чĕр куççи тобук дискек тысвас тiзек тизе тизе тизе тез тубыҡ тубыҡ тобукъ тобукъ тобукъ, тиз тиз dize тізе tizza tiz dyz diz diz, dirsek, topuk tiz تٖيزْ (tīz) 𐱅𐰃𐰕 (tiz)
83 рука алă илии хол қол хол қол кол кол кул ҡул ҡул къол къол къол кол qol қол qoʻl qol el əl el, kol qol, el اَلِكْ (elig) elig, el
84 крыло çунат кынат чалгын қанат ханат қанат канат канат канат ҡанат ҡанат къанат къанат къанат канат qanat қанат qanot qanat ganat qanad kanat qanat قَنَتْ (qanat) 𐰴𐰣𐱃 (qanat)
85 живот хырăм харын, ис хырын, ижин қарын харын, icтi қарын, қурсақ карын, ич карын, ич, курсак карын, эч, корсак ҡорсаҡ, эц ҡорһаҡ къарын къарын къарын, къурсакъ карын, иш, курсак qarın, ish, qursaq қарын, іш, құрсақ qorin qorsaq garyn qarın karın, kursak qarın, qursaq قَرِنْ (qarïn) 𐰴𐰺𐰣 (qarın), 𐰴𐰆𐰺𐰆𐰍𐰽𐰴 (quruğsaq)
86 кишки пыршă оһоҕос шөйүндү иҗи iчеге ичеге ичеге ичеги эчәк эцәк эсәк чегиле ичеги, чеги ичек ишек ishek ішек ichak üchăy içege bağırsaq, içalat bağırsak içek بَغِرْسُقْ (baɣïrsuq) bağarsuq, bağırsuq, içägü
87 шея мăй моонньу, моой моюн пойун мойын мойун мойын моюн муен пуйын муйын боюн боюн боюн мойын moyın мойын boʻyin boyun boýun boyun boyun boyun بُيِنْ (boyïn) 𐰉𐰆𐰖𐰣 (boyın)
88 спина çурăм кэлин, арҕа оорга щарын арға, пiл, уча кöксӱ арка, бел арка арка сырт, йелткә, йерткә арҡа аркъа сырт аркъа арка arqa арқа orqa arqa arka, yagyrny arxa, kürək arka, sırt, bel arqa, sırt اَرْقا (arqā), اُجا (učā) arqa
89 грудь кăкăр түөс хөрек [[]] кöгіс тöш кöгӱс, тöш көкүрөк күкрәк күкрәк, түш күкрәк кёкюрек, ёшюн кёкюрек, ёшюн кёкюрек, тёш коькирек, тоьс, кевде ko'kirek, to's, gewde көкірек, төс, кеуде emchak ămchăk emjek döş göğüs, meme köküs, kökrek كُكُزْ (kögüz), اَمِكْ (emig) köküz, köküs
90 сердце чĕре сүрэх чүрек щӱрӓк чӱрек чӱрек јӱрек жүрөк йөрәк йөрәк йөрәк жюрек джюрек юрек юрек juʻrek жүрек yurak yürăk ýürek ürək yürek yürek يُرَكْ (yürek), كُنْكُلْ (köŋül) 𐰘𐰈𐰼𐰚 (yürek)
91 печень пĕвер быар баар бӱӱр паар паар буур боор бавыр пауыр бауыр бауур бауур бавур бавыр bawır бауыр jigar jigăr, beghir bagyr ciyər karaciğer, bağır qara ciger بَغِرْ (baɣïr) 𐰉𐰍𐰺 (bağır)
92 пить ĕçме ис ижер ижӓрьғе iзерге иш ичер ичүү эчәргә эцкәле эсеү ичерге ичерге ичмек ишуьв ishiw ішу ichmoq ichmăk (iching!) içmek içmək içmek içmek اِجْماكْ (ičmēk)
93 есть çиме аһаа, сиэ чиир щиғе, щииғе чирге чии jиир же ашарга ашанҡалы ашау ауузланыргъа, ашаргъа ашаргъа ашамакъ ев, ашав jew, asaw жеу, асау yemoq yimăk ~ yemăk (yăng!) iýmek yemək yemek aşamaq يَيماكْ (yḗmēk) 𐰘𐰃 (yi)
94 кусать çыртма ытырар ызырар, туткулаар қаварға ызырарға, тударға ызыр тиштеер тиште тешләргә цәйнәгәле тешләү къабаргъа къабаргъа хапмакъ тислев tislew тістеу, қабу tishlamoq chishlimăk (chishlăng!) dişlemek dişləmək ısırmak, dişlemek tişlemek اِسِرْماقْ (ïsïrmāq), تِشْلاماكْ (tišlēmēk) ısır
95 сосать ĕмме эмэр сорар, эмер сорайға, ӓмӓрғе сорарға, эмерғе сор соорор, эмер эмүү, соруу имәргә, суырырга имкәле имеү эмерге эмерге эммек, сормакъ эмуьв, сорув emiw, sorıw ему, сору emmoq, soʻrmoq ămmăk (eming!) emmek əmmək emmek, somurmak emmek اَمّاكْ (emmēk), سُورْماقْ (sōrmāq) em, sor
96 плевать сурма силлиир дүкпүрер тӱкӱрӓйғе тӱкӱрерге тӱккӱр тӱкӱрер түкүрүү төкерергә төкөркәле төкөрөү тюкюрюрге тюкюрюрге тюкюрмек туькируьв tu'kiriw түкіру tuplamoq tükürmăk (tükürüng!) tüýkürmek tüpürmək tükürmek tükürmek سُذْماقْ (soδmāq) sut
97 блевать хăсма хотуолуур кузар қузарға хузарға қус кустыртар кусуу косарга ҡосҡалы ҡоҫоу къусаргъа къусаргъа къусмакъ кусув qusıw, qayt etiw құсу qusmoq qusmak (qusung!) gusmak qusmaq kusmak qusmaq قُسْماقْ (qusmāq), يَنْماقْ (yanmāq) qus
98 дуть вĕрме үр үрер, хадыыр ӱрӓйғе ӱрерғе, ӱбӱрерғе ӱбӱр, салғына ӱрер, согор үйлөө, согуу, уруу өрергә, исәргә өргәле өрөү уфгюрюрге урургъа уьфюрмек, эшмек уьруьв, эсуьв u'riw, esiw u'rlew, u'plew үру, есу, үрлеу esmoq chiqmaq üflemek, öwüsmek üfürmək esmek, üfürmek esmek (о ветре); üfürmek (о человеке) اَسْماكْ (esmēk) es, tüpir
99 дышать сывлама тыынар тынар тынавсарға тынарға тын тынар дем алуу суларга, тын алырга тын алғалы тын алыу солургъа солургъа тыныш алмакъ тыныс алув dem alıw дем алу, тыныс алу nafas olmoq, dam chiqalmoq năpăs almaq (năpăs eling!) dem almak nəfəs almaq solumak, dinlenmek nefes almak تِنْماقْ (tïnmāq) tın
100 смеяться кулма күл каттырар кӱлӓрғе хатхырарга, кӱлерге қатқыр каткырар каткыруу, күлүү көлергә көлгәле, ҡатҡырғалы көлөү кюлюрге кюлюрге кюлемек куьлуьв ku'liw күлу kulmoq külmăk (külüng!) gülmek gülmək gülmek külmek تِنْماقْ (külmēk), قَتْغُرْماقْ (qatɣurmāq) kül, qatğur
101 видеть курма көр көөр кöрӓйғе кöрерге кöр кöрöр көрүү күрергә күргәле күреү кёрюрге кёрюрге гёрмек коьруьв ko'riw көру koʻrmoq körmăk (körüng!) görmek görmək görmek körmek كُرْماكْ (körmēk) 𐰝𐰈𐰼 ,𐰚𐰈𐰼 (kör)
102 слышать илтме истэр дыңнаар ӓстӓрғе истерге уқ угар угуу, эшитүү ишетергә эшеткәле ишетеү эшитирге эшитирге эшитмек эситуьв esitiw есту eshitmoq anglimaq (anglang!) eşitmek eşitmək işitmek, duymak eşitmek اَشِتْماكْ (ešitmēk) 𐰾𐰃𐰓 (esid)
103 знать пĕлме билэр билир пилӓрғе пiлерге пил билер билүү белергә пелгәле белеү билирге билирге билмек билуьв biliw білу bilmoq bilmăk (biling!) bilmek bilmək bilmek bilmek بِلْماكْ (bilmēk) 𐰋𐰃𐰠 (bil)
104 думать шухăшлама, шутлама санаа санаар, саналдаар, бодаар, боданыр пöғӓрғе, сақтарға сағынарға пöгӱн, толан сананар ойлоо уйларга уйлағалы уйлау сагъышланыргъа, оюмларгъа сагъыш этерге ойламакъ ойлав oylaw ойлау oʻylamoq oylimaq (oylang!), pikir qilmaq (pikir qiling!) pikir etmek, saýmak, üýtmek düşünmək düşünmek, sanmak tüşünmek, oylamaq اُوماكْ (ȫmēk), سَقِنْماقْ (saqïnmāq) 𐰽𐰴𐰣 (saqın)
105 нюхать шăршлама сыттаа чыттаар чыстиға чыстанарға чыста јытаар жыттоо иснәргә йыслағалы еҫкәү ийискерге ийискерге ийислемек ийискилев iyiskew иіскеу isqamoq purimaq (purang!) (sniff) ysgamak (sniff) iyləmək, qoxlamaq, qoxumaq kokmak (give off smell), koklamak (to sniff, sense) qoqlamaq يِذْلاماقْ (yïδlāmāq) 𐰉𐰃𐰑𐰞𐰀 (yıdla)
106 бояться хăрама куттан коргар қортарға хорығарға қоруқ коркыыр коркуу куркырга ҡурыҡҡалы ҡурҡыу къоркъургъа къоркъаргъа къоркъмакъ коркув qorqıw қорқу qoʻrqmoq qorqmaq (qorqung!) gorkmak, eýmenmek qorxmaq korkmak qorqmaq قُرْقْماقْ (qorqmāq) 𐰴𐰆𐰺𐰴 (qorq)
107 спать çывăрма утуй удуур узиға узирға узу уйуктаар уктоо йокларга йоҡлағалы йоҡлау жукъларгъа джукъларгъа юхламакъ уйклав uyqılaw ұйықтау uxlamoq ukhlimaq (ukhlang!) uklamak yatmaq uyumak yuqlamaq اُذٖيماقْ (uδï̄māq), يَتْماقْ (yatmāq) 𐰆𐰑 (udı)
108 жить пурăнма сырыт, олор чурттаар щуртииға чуртирға чурта, чат јажар, jӱрер жашоо яшәргә йәшәгәле йәшәү жашаргъа джашаргъа яшамакъ яшав, оьмир суьруьв jasaw, o'mir su'riw жасау, өмір сүру yashamoq yashimaq (yashang!) ýaşamak yaşamaq yaşamak yaşamaq يَشاماقْ (yašāmāq) 𐰖𐱁 (yaşa)
109 умирать вилме өлөр өлүр öллӓрғе öлерге öл öлöр өлүү үләргә үлгәле үлеү ёлюрге, ауушургъа ёлюрге оьлмек оьлуьв o'liw өлу oʻlmoq ölmăk (ölüng!) ölmek ölmək ölmek ölmek يَشاماقْ (ölmēk), كَجْماكْ (kečmēk) 𐰈𐰠 (öl)
110 убивать вĕлерме өлөрөр өлүрер öлӱрӓйғе öдiрерге öдӱр öлтӱрер өлтүрүү үтерергә үлтергәле үлтереү ёлтюрюрге, жояргъа ёлтюрюрге оьлтюрмек оьлтируьв o'ltiriw өлтіру oʻldirmoq öltürmăk (öltürüng!) öldürmek öldürmək öldürmek öldürmek اُلْدُرْماكْ (öldürmēk) 𐰈𐰠𐰼 (ölür)
111 бороться çапăçма охсус, туһун, кыргыс, сэриилэс демисежир, тутчур, чаалажыр, дайылдажыр, хүрежир кӱрӓзӓрғе кӱрезерге, харбазарға, чаалазарға чаалаш, кӱреш, тудуш jуулажар согушуу, урушуу көрәшергә суғышҡалы һуғышыу тутушургъа, кюреширге уруш этерге, джагъалашыргъа ябушмакъ, эришмек согысув, кавга этуьв urısıw, sawash etiw соғысу, күресу urushmoq, qurashmoq soqushmaq (soqushung!), urushmaq (urushung!) uruşmak, söweşmek, göreşmek vuruşmaq, savaşmaq, döyüşmək dövüşmek, savaşmak, güreşmek küreşmek سَڤَشْماق (savašmāq), جَلِشْماقْ (čalïšmāq), سُنْكُشْماكْ (süŋüšmēk), اُرُشماقْ (urušmāq) 𐰾𐰈𐰭𐱁 (süŋüš), 𐰾𐰈𐰭𐰾 (süŋüs)
112 охотиться тытма çӳре бултаа аңнаар, аңныыр аңзынарға аңнирға аңна аҥдар аң уулоо ауларга аулағалы аулау, ауға, һунарға уучуланыргъа ууларгъа ав этмек анъшылав awlaw аңшылау, аулау ovlamoq ovlimaq (ovlang!) awlamak ovlamaq avlamak avlamaq اَڤْلاماقْ (avlāmāq) 𐰉𐰞𐰀 (abla)
113 ударить çапма, шаккама оҕус согар, кагар, шанчар соғарға cабарға, теерге, урунарға шап, соқ согар уруу, согуу сугарга, бәрергә суҡҡалы һуғыу урургъа, согъаргъа урургъа урмакъ урув, согув urıw, sog'ıw, sabaw ұру, соғу, сабау urmoq urmaq (urung!) patlamak, urmak vurmaq vurmak, çarpmak, sokmak urmaq اُرْماقْ (urmāq), قَقْماقْ (qaqmāq) 𐰆𐰺 (ur)
114 резать касма кыс, быс кезер кӓзӓрғе кизерге кес кезер кесүү, бычуу кисәргә кискәле киҫеү кесерге, жырыргъа кесерге гесмек кесуьв, пишуьв, тилуьв kesiw, pishiw, tiliw кесу, пішу, тілу kesmoq kăsmăk (kesing!) kesmek kəsmək kesmek, biçmek kesmek كَسْماكْ (kesmēk), بِجْماقْ (bïčmāq), قِيْماقْ (qïymāq), اُورْماقْ (ormāq) 𐰚𐰾 (kes), 𐰉𐰃𐰲 (bıç)
115 разделить пайлама, уйăрма аҥардаа, араар чарар, оондактаар щарайға, ӱлиғе чарарға, оодарға чаар, кезе шап, ӱле чабар бөлүү, ажыратуу бүләргә пүлгәле ярыу юлеширге, бёлюрге джарыргъа бёлмек боьлуьв bo'liw бөлу, жару yormoq yarmaq (yering!) ýarylmak yarmaq bölmek, yarmak bölmek يَرْماقْ (yarmāq), يَرْماكْ (yermēk), اَذِرْماقْ (aδïrmāq), سُكْماكْ (sökmēk) böl
116 колоть чикме, тирме хайытар шанчар, бижектээр, шиштээр чанҗарға сазарға қаза, тоор сайар, кадар саюу, матыруу чәнчергә, кадарга цәнцкәле сәнсеү, ҡаҙау чанчыргъа чанчыргъа, сугъаргъа чанчмакъ, кадамакъ шаншув, кадав shanshıw, qadaw шаншу, қадау, сұғу, тығу sanchmoq, tiqmoq tiqmaq (tiqing!), sanjimaq (sanjang!), pichaqlimaq (pichaqlang!) pyçaklamak, naýzalamak sancmaq, batırmaq, soxmaq bıçaklamak, batırmak, sancı soqmaq سَنْجْماقْ (sančmāq), سُقْماق (suqmāq) 𐰽𐰨 (sanç)
117 царапать чăрмалама, черме, шăйăрма тарбаа, тыҥырахтаа дырбактаар тырвиға тырбахтирға тырбақта тырмаар, сыйрыыр тырмоо тырнарга тырнағалы тырнау тырнаргъа тырнаргъа тырнамакъ тырнав tırnaw тырнау tirnamoq tirnaqlimaq (tirnaqlang!) dyrnaçaklamak cızmaq, dırnaqlamaq tırmalamak, çizmek tırnamaq قَشٖيماقْ (qašï̄māq), اَزْماكْ (ezmēk) tırma
118 копать алтма, чавма, чакалама, чавалама, чавса кăларма хас казар қазарға хазарға қас казар казуу казырга ҡасҡалы ҡаҙыу къазаргъа къазаргъа къазмакъ казув qazıw қазу qazimoq kolimaq (kolang!), qazmaq (qezing!) gazmak qazmaq kazmak qazmaq قَزْماقْ (qazmāq), قَزٖيماقْ (qazï̄māq), اُشَماكْ (üšēmēk), اُنْكْماكْ (üŋmēk) qaz
119 плавать ишме уһун, харбаа эштир щӱзӓрғе чӱзерге чӱc, ық чöр jӱзер, эжинер сүзүү йөзәргә йөскәле йөҙөү жюзерге джюзерге юзмек юзуьв, ялдав ju'ziw жүзу suzmoq (su) üzmăk (üzüng!) ýüzmek üzmək yüzmek, süzülmek yaldamaq يُزْماكْ (yüzmēk), جَبْماقْ (čapmāq) yüz
120 летать вĕçме көт ужар уҗарға учугарға учуқ учар учуу очарга оцҡалы осоу учаргъа учаргъа учмакъ ушув ushıw ұшу uchmoq uchmaq (uchung!) uçmak uçmaq uçmak uçmaq اُجْماقْ (učmāq), تَنْكْماكْ (teŋmēk) 𐰆𐰲 (uç)
121 ходить утма, çӳреме бар, хаамп баар, чоруур, кылаштаар парайға парарға, чöрерге чöр базар, јӱрер баcуу, жүрүү, баруу йөрергә йөрөгәле атлау жюрюрге, барыргъа джюрюрге, барыргъа юрюмек юруьв ju'riw жүру, бару yurmoq, bormoq, kezmoq barmaq (bering!), yürmăk (yürüng!) ýöremek, barmak gəzmək, yerimək yürümek, varmak, basmak yürmek يُرٖيماقْ (yorï̄māq) 𐰖𐰆𐰺𐰃 (yorı)
122 приходить килме, пыма кэлэр келир кӓлӓрғе килерге кел келер келүү килергә килгәле килеү келирге келирге гелмек келуьв keliw келу kelmoq kălmăk (keling!) gelmek gəlmək gelmek kelmek كَلماكْ (kelmēk) 𐰚𐰠 (kel)
123 лежать выртма сытар чыдар щадарға чадарға чат jaдар жатуу ятарга йатҡалы ятыу жатаргъа джатаргъа ятмакъ ятув jatıw жату yotmoq yatmaq (yeting!) ýatmak, uzanmak uzanmaq, yatmaq yatmak, uzanmak yatmaq يَتْماقْ (yatmāq) 𐰖𐱃 (yat)
124 сидеть ларма олорор олурар олурайға одырарға одур отурар отуруу утырырга утырғалы ултырыу олтурургъа олтурургъа олтурмакъ олтырув otırıw отыру oʻtirmoq olturmaq (olturung!) oturmak oturmaq oturmak oturmaq اُلْتُرْماقْ (olturmāq) 𐰆𐰞𐰺 (olur)
125 стоять тăма турар турар турайға турарға тур турар туруу торырга торғалы тороу сюелирге, сирелирге сюелирге, сирелирге турмакъ турув turıw тұру turmoq turmaq (turung!) durmak durmaq durmak turmaq تُرْماقْ (turmāq) 𐱃𐰆𐰺 (tur)
126 повернуть пăрма, çавăрма эргитэр, эрийэр ээр, эргилдирер евирӓйғе айлан(дыр)арға, айландыры бызарға пур, пурул бурар, бурылар буруу, бурулуу борырга поролғалы боролоу бурургъа бурургъа бурмакъ, бурулмакъ бурув, бурылув burıw, burılıw бұру, бұрылу burmoq burimaq (burang!) dönmek dönmək dönmek, burmak burulmaq اَڤُرْماكْ (evürmēk), جَڤُرْماكْ (čevürmēk), تَڤُرْماكْ (tevürmēk) ebir, qadır
127 падать тӳнме, такăнма, ӳкме түс дүжер, аңдарлыр аңнапарайға тӱзерге тӱш, чығыл, уш тӱжер, jыгылар түшүү, жыгылуу егылырга йығылғалы төшөү тюшерге, жыгъылыргъа тюшерге йыгъылмакъ йыгылув jıg'ılıw, qulaw жығылу, құлау, түсу tushmoq, yiqilmoq chüshmăk (chüshüng!) ýykylmak düşmək düşmek, yıkılmak tüşmek تُشْماكْ (tüšmēk), اُجْماقْ (učmāq) 𐱅𐰈𐰾 (tüs)
128 давать пама биэрэр бээр пӓрӓйғе пирерге пер берер берүү бирергә пиргәле биреү берирге берирге бермек беруьв beriw беру bermoq bărmăk (bering!) bermek vermək vermek bermek بِيرْماكْ (bḗrmēk) 𐰋𐰼 (bir)
129 держать тытма тутар тудар тударға тударға тут тудар кармоо, тутуу тотарга ошлағалы тотоу тутаргъа тутаргъа тутмакъ ыслав, тутув ustaw, tutıw ұстау, тұту tutmoq, ushlamoq tutmaq (tutung!) tutmak tutmaq tutmak tutmaq تُتْماقْ (tutmāq) 𐱃𐰆𐱃 (tut)
130 сжимать хĕсме, чăмăртама, хĕстерме, пăчăртама ыгар кызар қыстырайға хызарға қыза тут сыгар, кыза тудар сыгуу кысарга ҡысҡалы, сыҡҡалы ҡыҫыу къысаргъа къысаргъа къысмакъ кысув, сыгув qısıw қысу, сығу siqmoq, qismoq qismaq (qising!), siqmaq (siqing!) sykmak sıxmaq sıkmak, kısmak sıqmaq سِقْماقْ (sïkmāq) 𐰶𐰾 (qıs)
131 тереть сăтăрма, сĕрме сот, аал дүрбүүр, өгээр чызарға, щызарға чызарға чос jыжар сүртүү, сүйкөө, ушалоо ышкырга, уарга ыуғалы ышҡыу ышыргъа ышыргъа ишымакъ ыскылав ısqılaw, ısıw ысқылау, ысу ishqalamoq, surtmoq sürkimăk (sürkăng!) oýkamak, sürtenmek sürtmək ovmak, sürtmek sürtmek سُرْتْماكْ (sürtmēk), تُرْتْماكْ (türtmēk), يَقْماقْ (yaqmāq) sürt
132 мыть çума сууй чуур щунарға чуурға чун jунар жуу юарга йыуғалы йыуыу жууаргъа джууаргъа жувмакъ ювув juwıw жуу yuvmoq yuymaq (yuyung!) ýuwmak yumaq yıkamak, yumak yuvmaq [[]] yu
133 вытирать шăлма сот чодар, аштаар щозарға, щоссаларға чызарға чос арлаар, арчып турар, сӱртӱ аарчуу, сүртүү сөртергә сөрткәле һөртөү сыйпаргъа, къургъакъсытыргъа сюртерге сибирмек суьртуьв su'rtiw сүрту artmoq sürtmăk (sürtüng!), eritmaq (eriting!) süpürmek silmək silmek, süpürmek, sürtmek silmek [[]] türt
134 тянуть туртма, сĕтĕрме тарт тыртар, сөөртүр тартарға тартарға, сöртирге тарт тартар тартуу, чоюу тартырга тартҡалы тартыу тартыргъа тартыргъа тартмакъ тартув tartıw тарту choʻzmoq, tortmoq tartmaq (tarting!) dartmak, çekmek çəkmək çekmek, tartmak çekmek, tartmaq [[]] tart
135 толкать тĕртме, тĕкме үт, ас идер идӓрғе iдерге, сазарға ит ийдер, тӱртер түртүү этәргә этеп йебәргәле этеү тюртерге тюртерге, теберирге тюртмек, тебермек ийтев iyteriw итеру itarmoq, turtmoq ittărmăk (ittiring!) itmek itələmək itmek, tepmek itemek [[]] it, iter
136 бросать пăрахма, ывăтма, утма бырах, кэбис, тамнаа дажаар, октаар, шывыдаар адарға, тастиға тастирға, силерге ташта, шел чачар ыргытуу, таштоо ташларга ташлағалы, ырғытҡалы ташлау атаргъа атаргъа ташламакъ, атмакъ таслав, былактырув, ыргытув taslaw, ılaqtırıw тастау, лақтыру, ату otmoq, tashlamoq tashlimaq (tashlang!), atmaq (eting!) atmak atmaq atmak, bırakmak atmaq [[]] at
137 вязать кăкарма, çыхма, сыпма баай баглаар пағлиға палғирға пағла буулаар байлоо бәйләргә пәйләгәле бәйләү байларгъа, эшерге байларгъа байламакъ байлав, бавлав baylaw, bawlaw байлау bogʻlamoq baghlimaq (baghlang!) baglamak bağlamaq bağlamak bağlamaq [[]] 𐰉𐰀 (ba)
138 шить çĕлеме, тĕрлеме тик даараар тиғӓрғе тiгерге тик кöктööр тигүү тегәргә теккәле тегеү тигерге тигерге тикмек тигуьв tigiw тігу tikmoq tikmăk (tiking!) tikmek tikmək dikmek tikmek [[]] tik
139 считать шутлама аах санаар санииға санирға тоола, сана тоолоор, чоттоор саноо санарга исәпләгәле һанау санаргъа санаргъа санамакъ санав sanaw санау sanamoq sanimaq (sanang!) sanamak saymaq saymak saymaq [[]] 𐰽𐰣𐰀 (sana)
140 сказать теме, калама эт, диэ чугаалар, сөглээр, эдер айдарға чоохтирға, чохтанарға айт айдар айтуу, деш әйтергә әйткәле, тигәле әйтеү айтыргъа айтыргъа, дерге айтмакъ, демек айтув, дев aytıw, dew айту, деу aytmoq, demoq demăk (dăng!), eytmaq (eyting!) diýmek demək demek, söylemek demek, aytmaq, söylemek [[]] 𐱅𐰃 (ti), 𐰖 (ay)
141 петь юрлама ыллаа ырлаар ырлиға ырлирға, сарнирға ырла, сарна кожоҥдоор ырдоо җырларга йырлағалы йырлау жырларгъа джырларгъа йырламакъ йырлав qosıq aytıw жырлау, ән айту ashula aytmoq, kuylamoq nakhsha eytmaq (nakhsha eyting!), sayrimaq (sayrang!) saýramak oxumaq söylemek, ötmek yırlamaq (о людях); ötmek, sayramaq (о птицах) [[]] yırla
142 играть выльама оонньоо ойнаар ойниға ойнирға ойна ойноор ойноо уйнарга уйнағалы уйнау ойнаргъа ойнаргъа ойнамакъ ойнав oynaw ойнау oʻynamoq oynimaq (oynang!) oýnamak oynamaq oynamak oynamaq [[]] oyna
143 плыть ишме уһун эштир, салдаар щӱзӓрғе чӱзерге, ағарға ық, ақ јӱзер cүзүү, калкуу йөзәргә ығып парғалы йөҙөү жюзерге джюзерге юзмек юзуьв, ялдав ju'ziw жүзу, қалқу suzmoq lăylimăk (lăylăng!), üzmăk (üzüng!), lăpildimăk (lăpildăng!) ýüzmek üzmək yüzmek, süzülmek yaldamaq [[]] yüz
144 течь юхма сүүр агар, төктүр ағарға ағарға ақ агар агуу агарга аҡҡалы ағыу саркъыргъа агъаргъа акъмакъ агув ag'ıw ағу oqmoq aqmaq (eqing!) akmak axmaq akmak aqmaq [[]] aq
145 замерзать шăнма тоҥ доңар тоңарға, топарайға тоорға тоң, тоо тоҥар, чарчар тоңуу, үшүү туңырга, өшергә өшөп ҡалғалы өшөү бузларгъа, юшюрге бузларгъа, юшюрге бузламакъ, уьшюмек тонъув, уьсуьв, бузлав ton'ıw, u'siw, muzlaw тоңу, үсу, мұздау muzlamoq, toʻngmoq tonglimaq (tonglang!) şatlamak, doňdurmak donmaq donmak, üşümek buzlanmaq [[]] 𐱃𐰆𐰭 (toñ)
146 пухнуть шыçма ис, үлүн, көбеө, иһэн таҕыс ыжар, хапыяр, дөртеер кöвӓрғе, кöппарайға сiзерге, кöберге шиш, кöп тижер шишүү, көбүү шешәргә шешенкәле шешеү кёберге кёберге шишмек, гёпмек сисуьв isiw ісу shishmoq köpmăk (köpüng!), qaparmaq (qapirang!) çişmek şişmək şişmek, kabarmak, köpürmek şişmek [[]] şış
147 солнце хĕвел күн хүн кӱнғарағы, кӱн қарағы кӱн кӱн, қуйаш кӱн күн кояш ҡойаш ҡояш кюн кюн гюн, гюнеш куьн kuʻn, quyas күн quyosh, kun kün gün gün, günəş güneş küneş كُنْ (kün) 𐰚𐰈𐰤 (kün)
148 луна уйăх ый ай айғарағы ай ай ай ай ай ай ай ай ай ай ай ay ай oy ay ay ay ay اايْ (āy) 𐰖 (ay)
149 звезда çăлтăр сулус сылдыс щылтыс чылтыс чылтыс јылдыс жылдыз йолдыз йылтыс йондоҙ жулдуз джулдуз юлдуз юлдыз juldız жұлдыз yulduz yultuz ýyldyz ulduz yıldız yıldız يُلْدُزْ (yulduz) yulduz
150 вода шыв уу суг суғ суғ суғ суу суу су сыу һыу суу суу сув сув suw су suv su suw su su suv سُوڤْ (sūv) 𐰽𐰆𐰉 (sub)
151 дождь çумăр самыыр, ардах чаъс суғщағ наңмыр нағбур јаҥмыр, јааш жамгыр, жаан яңгыр йаңҡыр, йауын ямгыр жауун джангур янгур, явун ямгыр jamgʻır, jawın, janʻbır жаңбыр, жауын yomgʻir yamghur ýağış yağış yağmur yağmur يَغْمُرْ (yaɣmur) yağmur
152 река çырма, шыв, юханшыв өрүс суг, хем чул суғ суғ, чулат суу өзөн, дарыя елга йылға йылға, иҙел черек къобан, черек оьзен сув, йылга сув daʻrya, oʻzek өзен daryo dăriya derýa çay ırmak özen اُكُزْ (ögüz) 𐰈𐰏𐰕 (ögüz)
153 озеро кӳлĕ күөл хөл кöл кöл кöл кöл көл күл күл күл кёл кёл кёл коьл koʻl көл koʻl köl köl göl göl göl كُولْ (kȫl) 𐰚𐰈𐰠 (köl)
154 море тинĕс муора, байҕал далай улуғ кöл талай талай талай деңиз диңгез тиңкес диңгеҙ тенгиз тенгиз денгиз тенъиз ten'iz теңiз dengiz dengiz deňiz dəniz deniz deñiz تَنْكِزْ (teŋiz), كُولْ (kȫl) 𐱃𐰞𐰆𐰖 (taluy)
155 соль тăвар туус дус тус тус тус тус туз тоз тос тоҙ туз туз туз туз duz тұз tuz tuz duz duz tuz tuz تُوزْ (tūz) 𐱃𐰆𐰕 (tuz)
156 камень чул таас даш тас тас таш таш таш таш таш таш таш таш таш тас tas тас tosh tash daş daş taş taş تاشْ (tāš) 𐱃𐱁 (taş)
157 песок хăйăр кумах кум, элезин қум, сай хум қумақ кумак, сай кум ком ҡом ҡом юзмез къум хум, къайыр кум, кайыр qum, qayır құм, қайыр qum qum gum, çäge qum kum qum قُمْ (qum) 𐰴𐰆𐰢 (qum)
158 пыль тусан тобурах, быыл доозун тозан тозын тозун тоозыны тоз, чаң тузан тусан туҙан, саң букъу, къум букъу чанг тозан, шанъ tozan', shan' тозаң, шаң chang [[]] toz, tozan, çaň toz toz toz تُوزْ (tōz), تُبْراقْ (toprāq) 𐱃𐰆𐰕 (toz)
159 земля тăпра, çĕр буор, cир довурак, чер, хөрзүн щӓрь тобырах, чир тобрақ, чер тобрак топурак туфрак, җир тупраҡ тупраҡ, ер топуракъ, жер топуракъ топуракъ топырак topıraq топырақ tuproq topa toprak torpaq toprak, yer topraq, yer تُبْراقْ (toprāq), يِيرْ (yḗr) 𐱃𐰆𐰯𐰺𐰴 (topraq)
160 облако пĕлĕт былыт булут пулут пулут пулут булут булут болыт полот болот булут булут булут булыт bult бұлт bulut bulut bulut bulud bulut bulut بُلِتْ (bulït) 𐰉𐰆𐰞𐰃𐱃 (bulıt)
161 туман тĕтре туман туман туван тубан тубан туман туман томан томан томан туман туман, тубан туман туман duman тұман tuman tuman duman duman sis, duman tuman تُمانْ (tumān), بُوسْ (būs) 𐱃𐰆𐰢𐰣 (tuman)
162 небо тӳпе халлаан дээр кӱн тигiр тегри теҥери, кöк көк күк ауа күк кёк кёк кёк коьк koʻk көк koʻk, osmon asman, kök gök, asman göy gök, tepe kök تَنْكْرٖى (teŋrī), كُوكْ (kȫk) 𐱅𐰭𐰼𐰾 (teñri)
163 ветер çил тыал салгын, хат щӓл чил салғын салкын жел җил йел ел жел джел ел ел jel жел yel shamal, sălkin shamal ýel külək, yel yel yel يِيلْ (yḗl), اَسِنْ (esin) yel, esin, tüpi
164 снег юр хаар хар қар хар қар кар кар кар ҡар ҡар къар къар къар кар qar қар qor qar gar qar kar qar قارْ (qār) 𐰴𐰺 (qar)
165 лёд пăр муус дош пус пус мус тош муз боз пос боҙ буз буз буз буз muz мұз muz muz buz buz buz buz بُوزْ (būz) buz
166 дым тĕтĕм буруо ыш тӱдӱн ыс, тӱдӱн ыш, тӱдӱн ыш түтүн төтен төтөн төтөн тютюн тютюн тютюн туьтин tu'tin түтін, ыс tutun tütün tüsse tüstü duman, is, tütün tütün تُتُنْ (tütün), اِشْ (ïš) tütün
167 огонь вут уот от от от от от от ут ут ут от от от, ялын от, ялын ot, jalın от, жалын, алау oʻt, olov ot, atăsh ot od ateş, od ateş, ot اُوتْ (ōt) 𐰆𐱃 (ot)
168 зола кĕл күл хүл кӱл кӱл кӱл кӱл күл көл көл көл кюл кюл кюл куьл ku'l күл kul kül kül kül kül kül كُلْ (kül) kül
169 гореть çунма уотта, умай, умат кывар, өртенир кöйӓрғе кöйерге кöй кӱйер күйүү янарга көйгәле, янҡалы яныу жанаргъа джанаргъа гюймек, янмакъ куьюв, янув ku'yiw, janıw күю, жану yonmoq köymăk (köyüng!), yanmaq (yening!) ýanmak, otlamak, ötmek yanmaq yanmak yanmaq [[]] köy, örten
170 дорога çул суол чол, орук щол чол чол jол жол юл йул юл жол джол ёл йол jol жол yoʻl yol ýol yol yol yol [[]] 𐰖𐰆𐰞 (yol)
171 гора ту хайа даг тағ тағ тағ туу тоо тау тау тау тау тау тав тав taw тау togʻ tagh dag dağ dağ dağ [[]] 𐱃𐰍 (tağ)
172 красный хĕрлĕ кыһыл кызыл қызыл хызыл қызыл кызыл кызыл кызыл ҡысыл ҡыҙыл къызыл къызыл къызыл кызыл qızıl қызыл qizil qizil gyzyl qırmızı, al kızıl, kırmızı qızıl, qırmızı [[]] 𐰶𐰃𐰕𐰞 (qızıl)
173 зелёный симĕс, ешĕл күөх ногаан кöк от кöк, ноған, чазыл чажыл јажыл жашыл яшел йәшел йәшел жашил джашил яшыл, гёк ясыл jasıl жасыл, көк yashil yeshil ýaşyl yaşıl yeşil yeşil [[]] 𐰖𐰽𐰞 (yasıl)
174 жёлтый сарă араҕас, саһархай сарыг сарығ сарығ сарығ сары сары сары сары һары сары сары сары сары sarı сары sariq seriq sary sarı sarı sarı [[]] 𐰽𐰺𐰍 (sarığ)
175 белый шурă үрүҥ, маҕан ак ақвыс ах ақ ак ак ак аҡ аҡ акъ акъ акъ ак aq ақ oq aq ak beyaz, ak beyaz, aq [[]] 𐰀𐰴 (aq), 𐰈𐰼𐰈𐰭 (ürüñ)
176 чёрный хура хара кара қара хара қара кара кара кара ҡара ҡара къара къара къара кара qara қара qora, siyoh qara, siyah răng gara qara kara, siyah qara, siya [[]] 𐰴𐰺𐰀 (qara)
177 ночь каç түүн дүн тӱн тӱн, хараа тӱн тӱн түн төн төн төн кече кече гече туьн, кеше tuʻn түн tun, kecha tün, kechă, kăch gije gecə gece, dün gece [[]] 𐱅𐰈𐰤 (tün)
178 день кун күнүс хүн кӱн кӱн кӱн, кӱндӱс кӱн күн көн көн көн кюн кюн гюн куьн, куьндиз kuʻn, kuʻndiz күн, күндіз kun kün gün gün gün, gündüz kün [[]] 𐰚𐰈𐰤 (kün), 𐰝𐰈𐰤𐱅𐰕 (küntüz)
179 год çул дьыл, сыл чыл щыл чыл чыл jыл жыл ел йыл йыл жыл джыл йыл йыл jıl жыл yil yil ýyl il yıl yıl, sene [[]] 𐰘𐰃𐰞 (yıl)
180 тёплый ăшă сылаас чылыг щылығ, щылащ чылығ чылығ jылу жылуу җылы йылы йылы жылы джылы йылы йылы jıllı жылы iliq illiq, ilman ýyly ılıq ılık issi [[]] isig
181 холодный сивĕ тымныы, мүлүүн соок [[]] соох сооқ соок суук салкын, суык cыуыҡ һыуыҡ сууукъ сууукъ сувукъ сувык, салкын suwıq, salqın суық, салқын sovuq soghuq sowuk soyuq soğuk suvuq [[] 𐱃𐰆𐰢𐰞𐰍 (tumlığ)
182 полный тулли толору долу тола толдыра толдура толо толтура, толук тулы тулы тулы толу толу толу толы tolı толы toʻq, toʻla toluq doly, dok dolu dolu, tok tolu [[]] tolu
183 новый çĕнĕ саҥа чаа нӓӓ наа наа jaны жаңы яңа йаңа яңы жангы джангы янгы янъы jan'a жаңа yangi yengi täze yeni, təzə yeni yañı [[]] yañı
184 старый кивĕ, ватă эргэ эрги ӓрьғи иргi эски эски эски иске иске иҫке эски эски эсги эски eski ескі eski ăski köne əski eski eski [[]] eski
185 хороший лайăх үтүө, үчүгэй эки [[]] чахсы чақшы jaкшы жакшы яхшы йаҡшы яҡшы ашхы, иги ашхы, иги яхшы яхшы, ийги jaqsı, iygi жақсы, игі yaxshi yakhshi ýagşy, gowy yaxşı iyi yahşı, eyi [[]] 𐰓𐰏𐰈 (edgü)
186 плохой япăх, начар дьаабы, куһаҕан багай, бaк сӱвӱр чабал, хомай чабал jaман, комой жаман, начар начар, яман йаман насар, яман аман, осал аман яман яман, осал jaman, nashar жаман, нашар yomon yaman ýaman, pis, (er)bet pis, yaman kötü, yaman yaman, osal, yaramay [[]] 𐰖𐰉𐰞𐰴 (yablaq), 𐰖𐰉𐰕 (yabız)
187 гнилой çĕрĕк сытыйбыт чыдыг, ирик сазан, ӱрӱк чызығ, iрiк, чызаан ирик чирик чирик черек церек серек чириген чирик чирик ширик shirik шірік chirik chirik, chirigăn çüýrük çürük çürük çürük [[]] erik, yıdığ
188 грязный пыльчăклă, варланчăк, хура кирдээх хирлиг, боктуг пащлама кiрлiг, пуртах кирлиг кирлӱ кир пычрак, керле пыцраҡ, керле бысраҡ кир кир, кирли кир, нас кирли, нас kirli, ılas кір, лас kir kir, măynăt, paskina kirli, hapa çirkli, kirli kirli kirli [[]] kirlig, qaçaç
189 прямой тӳрĕ көнө хөнү, дорт кöн кöнi тӱс тӱс, чике түз туры туры, төс тура тюз тюз тувра, тюз тувра, туьз, тик tuwrı, du'ziw тура, түзу, тіке toʻgʻri, tik udul, tüz göni, dogry düz düz, doğru doğru, tüz [[]] toğru
190 круглый çаврака төгүрүк төгерик, борбак, тырыкы щумақ тегiлек, тоғылах, терпек тоғалақ тегерик, болчок тегерек, тоголок, жумуру түгәрәк, йомры йоморо түңәрәк, йоморо тёгерек тёгерек дёгерек тымалак, тоьгерек dumalaq, jumırı домалақ, жұмыр, дөңгелек dumaloq, yumaloq domlaq, yumilaq togalak, öwre yumru yuvarlak, top, tekerlek tögerek [[]] yumğaq
191 острый çивĕч, вичкĕн сытыы чидиг, өткүр щидиғ, ущтуғ чiтiг чидиг, уштығ курч курч, өткүр үткен үткер, оцло үткер жютю джити итти оьткир o'tkir өткiр, жіті oʻtkir kăskin, ötkür, ittik ýiti, ötgür iti keskin (заточенный); sivri (сужающийся к концу) keskin (заточенный); süyrü (сужающийся к концу) يِتِكْ (yitig) yitig, yiti
192 тупой мăка сыппах мугур, шапты, дөгей томақ омас алығ моко мокок, өтпөгөн үтмәс үтмәс үтмәҫ гумадах дуппукъ, гумух томакъ оьтпес, топал o'tpes өтпейтін, өткір емес oʻtmas ötmăs kütek küt kör toqal [[]] [[]]
193 гладкий такăр, тӳрĕ, яка дэхси дески, тас [[]] тӱс сылағай, айғы тегис, тӱс, килен тегиз, текши, жылма шома, тигез тигес, йылмағай шыма сыйдам сыйдам тегиш тегис tegis тегіс tekis, silliq tăkshi, siliq tekiz hamar, düz düz tegiz, tüz يابْرٖى (yaprï̄), اَلَنْكْ (alaŋ) tüzdäm, tüz, sulañ
194 мокрый йĕпе, исленчĕк нӳрĕ уулаах, исленчĕк, инчэҕэй өл, шык, мөөн, шал суғлуғ öл öл ӱлӱш, чыкту ным, нымдуу юеш сыулы дымлы жибиген мылы дым дымкыл dımqıl, ılg'al дымқыл, ылғал hoʻl, nam höl, năm çygly, öl nəm, yaş, islaq ıslak, yaş sılaq, dım اُولْ (ȫl) öl
195 сухой хăрăк, типĕ кураанах кургаг қуруғ, қевиғ хуруғ қуруғ кургак кургак коры ҡоро ҡоро къургъакъ къургъакъ къургъакъ, къуру кургак, куры qurg'aq құрғақ quruq, qurgʻoq quruq qury quru kuru quru قُرُغْ (quruɣ) qurğaq, quruğ
196 правильный тĕрĕс сөп, сөптөөх, таба шын, ылап қаварта ол сын, орта шынап чын, туроо, тороо туура дөрес төрөс дөрөҫ тюз тюз дурус дурыс durıs, tuwrı дұрыс toʻgʻri toghra dogry düzgün, doğru doğru doğru جٖىنْ (čï̄n) tüzük, toğru, köni
197 близкий çывăх чугас чоок щағынащ чағын чағын јакын, jуук жакын якын йыуыҡ яҡын жууукъ джууукъ ювукъ якын, ювык jaqın, juwıq жақын, жуық yaqin yeqin ýakyn yaxın yakın yaqın يَقِنْ (yaqïn), يَغُوقْ (yaɣūq) 𐰖𐰍𐰸 (yağuq)
198 далёкий инçе ыраах ырак ырақ ырах ырақ ыраак, узак ыраак, алыс ерак алыс йыраҡ, алыҫ узакъ узакъ йыракъ, узакъ узак, алыс jıraq, uzaq, alıs жырақ, ұзақ, алыс uzoq, olis yiraq uzak, alyş uzaq ırak, uzak uzaq يِراقْ (yïrāq) 𐰃𐰺𐰴 (ıraq)
199 правый сылтăм уҥа оң оң ща оң оң оҥ оң уң уң уң онг онг онг онъ on' оң oʻng ong sag sağ sağ , sağ اُنْكْ (oŋ)
200 левый сулахай хаҥас солагай сол сол сол сол сол сул сул һул сол сол сол сол sol сол chap sol çep sol sol sol سُولْ (sōl) sol
201 на (чём-то) -ра/-ре, -та/-те -га/-ҕа -да, -де, -та, -те -да, -де -да, -де, -та, -те ӱстӱнде -де/-те -да/-до/-де/-дө -да/-дә, өстендә өстөтә -да/дә/та/тә/-ҙа/-ҙә/-ла/лә, өҫтөндә -да/-де, юсюнде -да/-де, юстюнде -да/-де, уьстюнде -да/-де/-та/-те, уьстинде -da/-de/-ta/-te, u'stinde -да/-де/-та/-те, үстінде -da -da/-dă/-ta/-tă -da -da/-də -da/-de, -ta/-te -da/de/-ta/te دا (-dē, -dā) 𐰈𐰕𐰀 (üze)
202 в (чём-то) -ра/-ре, -та/-те иһигэр -да, -де, -та, -те, иштинде -да, -дӓ -да, -де, -та, -те иштинде -де, -те ичинде, -да, -до, -де, -дө -да/-дә, эчендә -та/-тә -да -да/-де, ичинде -да/-де, ичинде -да/-де, ичинде -да/-де/-та/-те, ишинде -da/-de/-ta/-te, ishinde -да/-де/-та/-те, iшiнде -da -da/-dă/-ta/-tă -da -da/-də içinde, -da/-de, -ta/-te -da/-de/-ta/-te اِجِنْدا (ičindē), اجْرا (ičrē), دا (-dē, -dā) 𐰃𐰲𐰼𐰀 (içre)
203 с (чем-то) -па/-пе кытары -лиг/-лыг/-луг/-лүг/-ниг/-ныг/-нуг/-нүг/-тиг/-тыг/-туг/-түг, -биле, -биле кады/катай -наң/-нӓң/-лаң/-лӓң -даң/-дең/-таң/-тең/-наң/-нең қапшыра -ла/-ле менен, бирге белəн пелән, ман, мән -менән бла бла булан ман/мен/бан/бен/пан/пен menen/benen/penen -мен/-бен/-пен bilan bilăn bilen ilə, -la/-lə ile, -la/-le -nen, ile بِرْلا (birlē) 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀 (birle)
204 и тата, та, те, -па/-пе уонна биле, болгаш, база -наң/-нӓң/-лаң/-лӓң даа, таа пазоқ ла/ле/ло/лö жана һәм, -да/-дә әм, та/тә һәм эм, да эм, да ва, -да/де эм, -да/-де/-та/-те jaʻne, haʻm, -da/-de/-ta/-te және, һәм, -да/-де/-та/-те va we , da/ ile, ve ve تَقٖى (taqï̄), يَما (yemē) yeme
205 если -сан/-сен, енчен, эхер буоллаҕына, өскө -за/-са/-зе/-се, болза, бир эвес [[]] -за/-зе/-са/-се, сынап эде полза -ca/-ce -са/-се/-со/-сө, эгер әгәр, -са/-сә әгәр, -са/-сә әгәр эсе, -са/-се эсе эгер эгер, -са/-се eger, -sa/-se егер, -са/-се agar -sa/-să, ăgăr eger əgər -sa/-se, ise eger, -sa/-se اَرْسا (ersē), سا (-sē, -sā), اَبَنْكْ (apaŋ) erse, -sar/-ser
206 потому что мĕншĕн тесен ол иһин чүге дээрге, чүге дизе, ооңужун оланыңнаң аннаңар анаң аара оныҥ учун анткени чөнки ник тисәң сөнки ючюн, нек, десек ючюн неге тюгюл неге десенъ sebebi өйткенi, себебi, неге десең chunki -ghachqa, -găchkă, -qachqa, -kăchkă, chünki çünki çünki yüzünden, dolayı, ötürü, için, çünkü çünki اُجُنْ (üčün) [[]]
207 имя ят аат ат ат ат ат ат ат исем, ат исем исем ат ат ат ат at ат ot, ism, nom at, isim at ad ad ad, isim ااتْ (āt) 𐱃 (at)
208 дом çурт, кил, пÿрт дьиэ өг, бажың [[]] иб, тура, чир эм, ӱй (кондомский диалект) ӱй үй өй, йорт [[]] өй, йорт юй, журт юй, джурт уьй уьй үй, жай, там үй, жай, там uy/уй [[]] [[]] [[]] ev ev [[]] 𐰋 (eb)
209 стена стена эркин, күүлэ хана [[]] све пиртелек кабырга дубал дивар [[]] диуар къабыргъа, хуна къабыргъа, хуна там, чыр там, ирге, дуьгер diywal қабырға, дуал devor/девор [[]] [[]] [[]] duvar divar [[]] [[]]
210 олень пăлан таба иви [[]] ах киик ақ киик бугу бугу болан [[]] болан кийик буу къубагийик бугы, керекшин, лань суўын бұғы kiyik/кийик [[]] [[]] [[]] geyik sığın [[]] [[]]
211 мышь шăши кутуйах күске [[]] кӱске шышқан чычкан чычкан тычкан [[]] сысҡан чичхан чичхан чычкъан шышкан tıshqan тышқан sichqoncha/сичқонча [[]] [[]] [[]] sıçan sıçan [[]] [[]]
212 кролик куян куруолук кодан, койгун, тоолай [[]] кролик кролик койон коён йорт куяны [[]] ҡуян къоян къоян къоян, тавшан коян, тавшан асыраў қоян, үй қояны қоян quyon/қуён [[]] [[]] [[]] tavşan qoyan [[]] [[]]
213 орёл ăмăрт кайăк хотой эзир [[]] хара хус қара-қуш бӱркӱт, мӱркӱт бүркүт бөркет [[]] бөркөт, көсөгән, таҙғара, ҡарағош, сәмреғош къуш къуш къаракъуш карагус buʻrkit бүркіт burgut/бургут [[]] [[]] [[]] kartal qartal [[]] [[]]
214 паук эрешмен ооҕуй ээремчик [[]] iрiмӌiк қорбалчық јӧргӧмӧш жөргөмүш үрмәкүч [[]] үрмәксе губу, гыбу губу, гыбу анкабут, мия, мияма оьрмекшин oʻrmekshi өрмекші o'rgimchak/ўргимчак [[]] möý, örümjek hörümcek örümcek örümçek [[]] [[]]
215 лицо пит сирэй шырай, арын [[]] сырай, кiзi шырай, кижи, чӱс бет, јӱс бет, жүз бит, йөз [[]] бит, йөҙ, сырай бет бет бет, юз, чырай, сыпат бет, йуз, шырай, сытат бет, жүз, шырай бет, жүз, шырай yuz/юз [[]] [[]] [[]] yüz yüz, bet [[]] [[]]
216 тело ÿт, çан-çурăм, кĕлетке хол бот, сек [[]] сöстер эди чаны тен буюм җисем, гәүдә [[]] тән, буй, һын сан, зат сан, зат зат каркыра, кевде дене, турпат, зат, айрым, кеқислик дене, тән tanasi/танаси [[]] [[]] [[]] ten, beden, vücut ten, beden, vucut [[]] bod
217 пупок кăвапа киин хин [[]] хиң кендик кендик киндик кендек [[]] кендек киндик киндик гинник киндик киндик кіндік kindik/киндик [[]] [[]] [[]] göbek köbek [[]] [[]]
218 палец пӳрне тарбах салаа [[]] салаа падырбаш сабар бармак бармак [[]] бармаҡ бармакъ бармакъ бармакъ бармак бармақ саусақ, бармақ barmoq/бармоқ [[]] [[]] [[]] parmak parmaq [[]] [[]]
219 больной
(болезненный)
чирлĕ ыарыһах аарыг [[]] ағырығ, ағырығлығ ағрығ ууры, ууру, сыз оорулуу, оору авыру, чирле [[]] ауырыу, ауырыулы, сирле ауругъан, аурукъсунган саусуз авруйгъан авырув, авырувлы аўырыў, сырқаў, наўқас, кесел ауру kasal/касал [[]] [[]] [[]] hastа, marazı hastа [[]] [[]]
220 игла йĕп иннэ ине [[]] iӊе тебинге (большая), инге ийне ийне инә, энә [[]] энә, сәнскәк ийне ийне ине ийне iyne ине igna/игна [[]] [[]] [[]] iğne ine [[]] [[]]
221 одежда тум-тир таҥас хеп [[]] кип-азах, кип кеп, тон-азақ кийим кийим кием [[]] кейем кийим, быстыр кийим опуракъ кийим кийим, кийим-кеншек киім kiyim/кийим [[]] [[]] [[]] giyim, elbise urba, kiyim [[]] ton
222 гром аслати этиҥ диңмирээшкин [[]] кӱгӱрт кӱзӱрек кӱркӱр күн күркүрөгү күкрәү [[]] күкрәү кюкюреу кёк кюкюреу кёк кёкюрев, гром коьк гуьрилдев гүлдирмама, көк күн күркіреу momaqaldiroq/момақалдироқ [[]] [[]] [[]] gök gürültüsü kök güdürdisi [[]] [[]]
223 молния çиçĕм чаҕылҕан кызаңнаашкын [[]] чалын, сағын чажынақ, тегри наалы чагылган, јажын чагылган яшен [[]] йәшен элия элия яшмын йасын, йасын ок, айындырык жасыл, жылдырым жасын, найзағай chaqmoq/чақмоқ [[]] [[]] [[]] yıldırım, şimşek yaşın, yıldırım [[]] [[]]
224 выше çÿлерех үөһэ, өрө үстүнде, оон бедик, оон узун [[]] [[]] кӧдӱр ӱстӱнде үстүндө, жогору биегрәк, югарырак [[]] бейегерәк, юғарыраҡ бийигиракъ бийигирек бийик, алда, артыкъ, оьрде бийик, бийикте жоқарыда, бурын биік, жоғары, үстінде yuqorida/юқорида [[]] [[]] [[]] yüksek, üstünde, yukarı üstünde (над чем-либо), yuqarı (наверху) [[]] [[]]
225 ниже аяларах аллара, намыһах алдыында, оон чавыс, куду [[]] [[]] тӧбере астында, алдында төмөндө, алдында, астында тәбәнәгрәк [[]] түбәнгерәк, аҫҡараҡ, түбәнерәк эншгеракъ, алашаракъ энишгерек, алашаракъ тюпде, тёбен, тёбенге, эниш тоьмен, тоьменге төменирек, аласарақ, аласа, келте, келтерек, қысқа, пәс, пәсирек төмен, аласа quyida/қуйида [[]] [[]] [[]] alçak, altında, aşağı astında (под чем-либо), aşağı (внизу) [[]] [[]]
226 кашлять ÿсĕр сөтөлүн чөдүрер [[]] чидiлерге, чидiрерге чедир- јӧтӧл- жөтөл- йөткерергә [[]] йүткереү жетел этерге джетел этерге аткюрмек йоьткируьв жөтелиў, жөткириў жөтелу yo'talish/йўталиш [[]] [[]] [[]] öksürmek öksürmek [[]] [[]]
227 покупать туян, ил атыылас садып алыр, саарып алыр [[]] садып аларға, аларға [[]] сатып алы- ал-, сатып ал- сатып алырга [[]] һатып алыу сатып алыргъа сатып (сатыб) алыргъа кириндирмек, сатып алмакъ сатып алув сатып алыў сатып алу sotib oling/сотиб олиш [[]] [[]] [[]] satın almak satın almaq [[]] [[]]
228 выбирать суйлама тал шилиир, аңгылаар [[]] [[]] тала- таҥ- танда- сайларга [[]] һайлау сайларгъа, айырыргъа айырыргъа, сайларгъа сайламакъ, сайлап алмакъ, тангламакъ, танглап алмакъ сайлав таңлаў, таңлап алыў, сайлап алыў таңдау, сайлау tanlash/танлаш [[]] [[]] [[]] seçmek saylamaq [[]] [[]]
229 расти ÿсме үүн, улаат өзер [[]] öзерге ӧс ӧс- өс- үсәргә [[]] үҫеү ёсерге ёсерге оьсмек оьсуьв, уьйкен болув өсиў, үлкейиў өсу o'sadi/ўсади [[]] [[]] [[]] büyümek ösmek [[]] [[]]
230 открывать уçма ас, арый ажыдар [[]] азарға аш- ач- ач- ачарга [[]] асыу ачаргъа ачаргъа ачмакъ ашув ашыў ашу ochish/очиш [[]] [[]] [[]] açmak açmaq [[]] [[]]
231 украсть вăрлама уор оорлаар [[]] оғырлап аларға, чулғустирға апар- уурда- уурда- урларга [[]] урлау урларгъа урларгъа урламакъ урлав урлаў, урлап алыў ұрлау o'g'irlash/ўғирлаш [[]] [[]] [[]] hırsızlık yapmak, çalmak hırsızlamaq [[]] [[]]
232 мечтать ĕмĕтленме ыралаа сагыштаар [[]] сағынарға, сағысха тӱзерге сағышқа тӱш-, санан- тӱш кӧр- түш көр- хыялланырга [[]] хыяллау, уйға батыу муратгъа муратгъа хыял этмек, хыялгъа тюшмек, хыялланмакъ туьс коьруьв, ойланув арзыў етиў, әрман етиў, қыял етиў армандау, қиялдау orzu qilish/орзу қилиш [[]] [[]] [[]] düşlemek, özlemek arzu etmek [[]] [[]]
233 плакать йӗр ытаа ыглаар [[]] ылғирға ылға- ыйлаар ыйлоо еларга [[]] илау жиляргъа джыларгъа йыламакъ йылав жылаў жылау, сықтау yig'lash uchun/йиғлаш учун [[]] [[]] [[]] ağlamak ağlamaq [[]] yuğla, sıqta
234 зевать анасла дьааһый эзээр [[]] изирге эзе- эjе эсте- иснәргә [[]] иҫнәү эснерге эснерге эснемек эснев есинеў есінеу chaqmoq/чақмоқ [[]] [[]] [[]] esnemek esnemek [[]] [[]]
235 готовить пĕçерме бэлэмнээ белеткээр [[]] пилетирге, тимнирге пелне-, пыжыр- тамак јаш- тамак жаса- әзерләргә [[]] бешереү, әҙерләү этерге, хазырларгъа, азыкъ этерге, аш этерге хазырларгъа, азыкъ этерге, аш этерге жыймакъ, ишлемек, топламакъ, этмек асув, кайнатув, писирув таярлаў, ҳәзирлеў тамақ істеу tayyorlamoq/тайёрламоқ [[]] [[]] [[]] hazırlamak azırlamaq; pişirmek (еду) [[]] [[]]
236 шесть улттă алта алды [[]] алты алты алты алты алты [[]] алты алты алты алты алты altı алты olti/олти [[]] [[]] [[]] altı altı [[]] altı
237 семь çич сэттэ чеди [[]] читі четти јети жети җиде [[]] ете жети джети етти ети jeti жеті yetti/йетти [[]] [[]] [[]] yedi yedi [[]] [[]]
238 восемь сакăр аҕыс сес [[]] сигіс сегис сегис сегиз сигез [[]] һигеҙ сегиз сегиз сегиз сегиз segiz сегіз sakkiz/саккиз [[]] [[]] [[]] sekiz sekiz [[]] [[]]
239 девять тăхăр тоҕус тос [[]] тоғыс тоғус тогус тогуз тугыз [[]] туғыҙ тогъуз тогъуз тогъуз тогыз togʻız тоғыз to'qqiz/тўққиз [[]] [[]] [[]] dokuz doquz [[]] toquz
240 десять вун уон он [[]] он он он он ун [[]] ун он он он он on он o'n/ўн [[]] [[]] [[]] on on [[]] on
241 весна çур саас час [[]] часхы часқы јас жаз яз [[]] яҙ жаз джаз язбаш язлык koʻklem, baʻhaʻr көктем bahor/баҳор [[]] ýaz yaz bahar baar [[]] [[]]
242 лето çу сайын чай [[]] чайғы чайғы јай жай җәй [[]] йәй жай джай яй яз jaz жаз yoz/ёз [[]] ýaý yay yaz yaz [[]] [[]]
243 осень кĕр күһүн күс [[]] кӱскӱ, кӱс кӱскӱ кӱс күз көз көҙ къач кюз гюз куьз guʻz күз kuz/куз güz payız, güz sonbahar, güz küz [[]]
244 зима хĕл кыһын кыш [[]] хысхы қышқы кыш кыш кыш ҡыш къыш къыш къыш кыс qıs қыс qish/қиш gyş qış kış qış [[]]
245 уходить кайма бар чоруур [[]] парарға пар- кӧдӱ көтүү китәргә китеү, йүнәлеү, һуҙылыу, юлланыу, юл алыу, ҡарау, тәрбиәләү китергъа китергъа бармакъ, гетмек барув кетиў, созылыў, тартылыў кету tark eting/тарк етинг كەتمەك gitmek ketmek [[]]
246 который -акан, -екен хаһыс, хасыһый, хайаларай каыйзы, кайы [[]] хайзы, нинӌенӌi қайзы, қанченчи кайсы, кайзы, нече кайсы, нече кайсы нисә, нисәнсе, күпме, ҡайһы, ҡайһыныһы къычырым къычырым къайсы, нече, неченчи кайдай қай, қайсысы, неше қайсы, қайсысы, қай qaysi/қайси қанчә, нәччә, қайси hangi qaysı, angi [[]]
247 сколько миçе хас каш [[]] ханӌа, нинӌе қанче кӧп'мӧ көпмө ничә күпме, ни хәтле, ни тиклем, ни ҡәҙәр, ни саҡлы, нисә ненча ненча не къадар, нечакъы, нече нешев, неше неше, қанша неше, қанша qancha/қанча қанчә, нәччә kaç qaç [[]]
248 волк кашкăр бөрө бөрү, кокай [[]] пӱӱр пӧрӱ бӧрӱ бөрү бүре буре, ҡашҡар бёрю бёрю бёрю боьри qasqır қасқыр, бөрі bo'ri/бўри бөрә börü kurt qaşqır börü' [[]]
249 деньги укҫа харчы акша [[]] ахча(лар) ақча акча акча акча аҡса ахча ахча акъча акша ақша, пул ақша pul/пул ақча, пул para aqça, para [[]]
250 брать ил ыл алыр [[]] аларға [[[ал-]] ал алуу алырга алыу алыргъа алыргъа алмакъ алув алыў алу olmoq/олмоқ алмақ, кәлтүрмәк, таллимақ almak almaq [[]]
251 бегать чупма сүүр чүгүрер, маңнаар [[]] чӱгӱрерге, ойлирға чӱгӱр чӧр- јӱгер жүгөрүү йөгерергә йүгереү, йүгерешеп йөрөү чабаргъа чабаргъа чабып айланмакъ, чапмакъ ювырув, шабув juwırıw жүгіру yugurmoq/югурмоқ жүгәрмәк koşmak çapmaq [[]]
252 бык/корова вӑкар/ĕне оҕус/ынах буга/инек [[]] пуға/інек пуға/нек бука/ийнек, инек бука, өгүз/инек, сыйыр үгез/сыер үгеҙ, буға/һыйыр бугъа/ийнек бугъа/ийнек оьгюз/сыйыр, инек сыйыр sıyır бұқа, өгіз/сиыр buqa/буқа/sigir/сигир буқа/кала (сийир) öküz boğa, öküz/inek buğa/sığır [[]]
253 конь, лошадь лаша, ут ат, сылгы аът, чылгы [[]] ат ат ат ат ат, елкы ат, алаш, йылҡы ат ат ат ат ат, жылқы ат, жылқы ot/от ат at at at
254 ребро аяк ойоҕос хавырга, ээги [[]] хабырға кабырга кабырга кабырга ҡабырға, ҡыр, ян иеги иеги къабургъа, къырый, хыр, ягъа кабырга қабырға қабырға, қабыртқа qovurg'a/қовурға qowurgha gaburga qabırğa kaburga, eğe qaburğa [[]]
255 медведь упа эһэ адыг [[]] аба, азығ апшақ, улда (кондомский диалект) айу аюу аю айыу аю, айыу аю, айыу аюв аюв ayıw аю ayiq ейиқ aýy ayı ayı ayuv adığ
256 пиво сăра пиибэ пиво [[]] пиво сыра сыра сыра сыра һыра сыра сыра пиво пиво пиво сыра pivo/пиво پىۋا syra bira bira, pivo
257 душа, дух чун кут сүнезин, кут [[]] чан, чӱрек қут, тын јан, тын, кӱ'н, кӧҥӱл көңүл күңел, җан, рух йән, күңел, рух, дәрт, хис, аң, аҡыл, әруах, зат, тын, һулыш жан джан жан, ругь йан, дерт жан жан ruh/руҳ җан göňül ruh, can, , gönül can, göñül
258 спасибо тавтапуç махтал четтирдим, четтирген [[]] алғыс алғыш ползун рахмат, јакшы эле рахмат, жакшы эле рәхмәт рәхмәт, яҡшы әле, һау бул сау бол сау бол баракалла савболынъыз, рахмет рахмет рахмет rahmat/раҳмат رەھمەت teşekkür ederim sağ oluñız (при обращении на вы), sağ ol (при обращении на ты)
259 здравствуйте сывлăх сунатăп, салам дорообо экии, менди [[]] изеннер эзеноқтар- су, сэлам салам, рахмат исәнмесез һаумыһығыҙ салам алейкум (мужчина по отношению к мужчине), кюн ашхы болсун (по отношению к женщине) салам алейкум (мужчина по отношению к мужчине), кюн ашхы болсун (по отношению к женщине) салам алейкум амансызба сәлем сәлем salom alaykum/салом алайкум яхшиму сиз merhaba selâm aleyküm, aleyküm selâm (в ответ) meraba
260 прощайте сывă юлăр, сыв пул быраһаайдаһыҥ байырлыг [[]] анымчох паза кӧрӱшкенче, паза тоғашқанче, қудайба јакшы болзын коштошуу сау булыгыз һау булығыҙ сау къалыгъыз сау къалыгъыз гьали, гьалиге, чакъы, чеге яхшы йол ҳәзир, ҳәзирше сау болыңыз xayrlashuv/хайрлашув خوش hoşça kal, güle güle sağlıqnen qalıñız (остающемуся), sağlıqnen barıñız (уходящему)
261 почему мĕншĕн тоҕо чүге [[]] неге чӧӧқ неге эмне үчүн нигә, ни өчен, нишләп ниңә, нишләп нек нек не саялы, не учун, неге, о саялы неге, не уьшин не ушын, не себептен неге nima uchun/нима учун немишкә, немигә [[]] neçin, neden, niye neçün neke
262 да аха, çапла ээх ийе [[]] я эзе эйе ооба әйе эйе, шулай шул сора сора вар, дюр аьше awa иә ha he'e hawa , bəli evet, ha, ya e, ebet
263 нет ҫук суох чок [[]] чох чоқ јок, ба, бе жок юк юҡ, -ма/-мә угъай, жокъду джокъду тюгюл, акъ йок yaq жоқ yoq yoq ýok yox hayır, yok yoq
264 рабочий ӗҫҫынни үлэһит кыйгырар, чалаар, адаар [[]] ісӌі тоғышчы, иштечи ишчи ишчи эшче эшсе рабочий рабочий ишчи, ишчилер исчи рабочий жұмысшы ishchi ishchi işçi işçi işçi işçi
265 трава курăк от оът, сиген [[]] от от, ӧлең от, ӧлӧҥ от, өлөң үлән [[]] ут, үлән ханс, кырдык ханс, кырдык от от, оьлен от, шөп от, шөп ot ot ot ot ot ot
266 чеснок ыхра сарымсах кош-согуна [[]] самзах чер оқсуму сарымсак сарымсак сарымсак һарымһаҡ сарымсах сарсмакъ самурсакъ сарымсак сарымсақ сарымсақ sarimsaq samsaq sarymsak sarımsaq sarımsak sarımsaq
267 лук (трава) сухан луук, чочунаах, сүөгэн согуна [[]] соған оқсум согон, согоно согон суган һуған сохан сохан согъан соган пияз жуа, пияз sog'an piyaz sogan soğan soğan soğan
268 свинья сысна сибиинньэ хаван [[]] сосха шошқа чочко чочко дуңгыз, чучка [[]] сусҡа тонгуз, кошт тонгуз, кошт донгуз шошка, донъыз тышқанға усаған ҳайўан шошқа, доңыз cho'chqa choshqa, chochqa domuz domuz, çoçqa toñuz
269 курица чӑх куурусса дагаа [[]] таңах қуш такаа тоок тавык тауыҡ тауукъ тауукъ тавукъ тавык таўық, мәкийен тауық tovuq toxu towuk tovuq tavuk tavuq
270 лук (для стрельбы) ухă ох саа, чаачар саа, саа ча [[]] чаӌах чачақ јаа жаа җәя йәйә [[]] [[]] окъ-жая йай, соган оқжай, сарыжай садақ yoy yay ýaý yay yay yay
271 здоровье сывлăх чөл кадыкшыл [[]] сағ қазық суу, су кадык соо саулык, сәләмәтлек һаулыҡ, сәләмәтлек саулукъ саулукъ савлукъ савлык, сав ден саўлық, саўлық, саламатлық, аманлық денсаулық salomatlik/саломатлик сақлиқ, сағламлиқ, саламәтлик [[]] sağlıq sağlık sağlıq
272 пчела пыл хурчӗ тигээйи, ыҥырыа ары [[]] аар аары адару аары бал корты арыу, ары, бал ҡорто бал чибин бал чибин балжибин балшыбын пал ҳәрре, пал ҳәрреси ара ari here ary arı arı balqurt
273 стрела ухă йĕппи ох, оноҕос ок, согун [[]] ох соған ок, јебе ок, жебе ук уҡ окъ окъ окъ ок oq оқ, жебе oq oq ok ox ok oq oq
274 восток хĕвел тухăç илин чөөн, чөөн чүк [[]] іскер кӱн шығыжы кӱнчыгыш күн чыгыш көнчыгыш [[]] көнсығыш, шәреҡ кюнчыгъыш кюнчыгъыш гюнтувуш куьнтувар шығыс, күн шығыс шығыс sharq sherq gündogar şərq doğu şarq, kündoğuş kün toğsuq
275 запад хĕвел анăç арҕаа барыын чүк, барыын [[]] кидер кӱн қонужы кӱнбадыш күнбатыш көнбатыш көнбайыш кюнбатыш кюнбатыш гюнбатыш куьнбатар батыс, күн батыс, күн батар батыс g'arb gherb günbatar qərb batı, garp ğarp, künbatı kün batsıq
276 юг кăнтăр соҕуруу мурнуу чүк [[]] ӱстінзарых тӱжӱлгӱ тӱштӱк түштүк көньяк төньяҡ къыбыла къыбыла къыбла алды як түслик, қубла оңтүстік janub jenub günorta cənub güney cenüp, qıbla kün ortusı
277 север çурçĕр хоту соңгу чүк, соңгу [[]] ӱстензарых қузам тӱндӱк түндүк төньяк көньяҡ шимал шимал темиркъазыкъ, темиркъазыкъ якъ арт бет, сырт арқа солтүстік shimol shimal demirgazyk şimal kuzey şimal, sırt tün ortusı
278 сумерки, заря ĕнтрĕк боруҥуй, борук-сорук, саһарҕа, сарыал даң, имир [[]] таң порас караҥу, таҥ караңгы эңгер-меңгер [[]] ҡараңғы, таң ашхам къарангы, ашхам ашхам къарангы, ашхам къашкъаралыв вакъти, танг белги береген вакъти туьн, семируьв, юванлав геўгим, ымырт, иңир іңір, таң qoron'giliq, qorong'i yérim kéche karanlık qaranlıq karanlık qaranlıq
279 сон тӗлӗк түүл дүш, уйгу [[]] тӱс уйғу, тӱш тӱш түш төш, йокы төш тюш тюш тюш, юху туьш уйқы түс, ұйқы tush tüsh düýş tüş düş, rüya tüş
280 бог турӑ таҥара дээр, кудай, бурган [[]] худай қудай кудай кудай алла, ходай, тәңре [[]] тәңре, хоҙай тейри, аллах тейри, аллах тенгири, худай, аллагь кудай тәңир, қудай, алла, жаратқан тәңір, құдай Xudo Xuda hudaý Xuda tanrı tañrı, ilâh teñri
281 верующий ĕненекен итэҕэйээччи, таҥараһыт чүдүкчү, шажынныг [[]] тигриник пӱтпеенқан дым тин динле дингә , диндар, ышаныусы, дини дин ахлу, иманлы дин ахлу, иманлы дин юрютеген гиши, и динли гиши дин туьс динге исениўши, диншил діндар mo'min/мўмин [[]] [[]] [[]] dindar dindar, imanlı
282 народ халăх дьон чон, улус, эл [[]] халых қалық, эл, чон калык калк, кишилер халык [[]] халыҡ халкъ халкъ халкъ халк, боьден, миллет халык халық odamlar adamlir halk, il , iil xalq halk halq bodun, il
283 история истори төрүт төөгү [[]] [[]] чооқ тарых, тӱӱки тарых тарих [[]] тарых тарих тарих тарих тарых тарийх тарих tariq tariq taryh tarıx tarih tarih
284 страна çĕршыв дойду, ил чурт, эл [[]] ил чер эл эл ил [[]] ил къырал къырал пачалыкъ, уьлке кырал, эл ел, журт, үлке ел el el el əl ülke memleket, el il
285 спать çывăрма утуй удуур [[]] уйғу узу- уйку уйку йокларга йоҡо жукъларгъа джукъларгъа юхламакъ уйклав uyqılaw ұйықтау uxlamoq/ухламоқ ухлимақ [[]] [[]] uyumak yuqlamaq udı
286 песня юрӑ ырыа ыр, ыры [[]] сарын, ыр сарын ыр, сарын, кожоҥ ыр җыр йыр жыр джыр йыр йыр qosıq жыр, ән ir aýdym mahnı türkü, şarkı yır, türkü
287 работа ӗҫ үлэ ажыл, иш, ус [[]] іс тоғыш, иш иш эш [[]] эш иш, жумуш джумуш иш, ишлев ис ис/is іс ish ish
288 сто çĕр сүүс чүс [[]] чӱс чӱс jӱс жүз йөз йөҙ жюз джюз юз юз juʻz жүз yuz/юз йүз [[]] [[]] yüz yüz yüz
289 след йĕр суол ис [[]] іс ис ис из эз эҙ ыз ыз гьыз гъыз из/iz із iz iz iz iz iz iz
290 время вăхăт кэм, сах шаг ,үе [[]] сах тем, туш, ай-кӱн чак, ӧй, вакт убакты, убакыт, чак чак, вакыт [[]] ваҡыт, саҡ заман заман вакъти, заман вакыт waqıt, zaman уақыт, шақ, кез vaqt, chogi' waqt wakt vakit, çağ vaqıt, zaman ӧd
291 десять тысяч вунă пин түмэн түмэн [[]] тӱмен онмуң тӱмен түмөн төмән [[]] төмән он минг он минг он минг он мынъ он мың/on mıń түмен tuman tümen tümen tümen dümen, tümen on biñ (устар. tümen)
292 мозг миме мэйии мээ [[]] мии миис мее мээ ми мейе мыйы мыйы мийи мый miy, meyin ми miya menge beýni, beýin beyin beyin miy
293 вечный ĕмĕр мэҥэ мөңге [[]] кӧзир по чашқа мӧҥкӱ түбөлүк мәңге [[]] мәнге ёмюрлюк ёмюрлюк ёмюрлик оьмуьрлик ömürlik/өмүрлик мәңгі adadiy/абадий әбәдий, мәңгү, өмүрвайәт, бақи [[]] [[]] ebediyen ebediy [[]] beñgü
294 одинокий пĕччен соҕотох, сааҥаах сааҥнаах чаңгыс [[]] чағыс чағыс јаҥыс бойдок ялгыз [[]] яңгыҙ жангыз джангыз янгуз янъгыз jan'gız/яңгыз жалғыз, жаңғыз yolg'iz/ёлғиз ялғуз, йәккә, йеганә, житим, ғерип, аилисиз, тәнһа, бойдақ, тул, йесир [[]] yalgız yalnız yañğız, yalıñız [[]] [[]]
295 свет ҫутӑ сырдык чырык [[]] чарых от јарык, јеҥил жарык яктылык [[]] еңел, яҡты, яҡтылыҡ жарыкъ джарыкъ ярыкъ ярых jarıq/ярық жарық yorugʻlik/ёруғлик زامان, دۇنيا, جاھان, ئالەم, йоруқ, нур, аләм, дуния, җаһан [[]] [[]] ışık yarıq [[]] [[]]
296 верблюд тĕве тэбиэн теве [[]] тибе тӧӧ тӧӧ төө дөя [[]] төя, дөя тюе тюе тюе туье tu'ye/тўе түйе tuya/туя töge, төгә düýe dəvə deve deve [[]] tebe
297 муравей кăткă кымырдаҕас кымыскаяк [[]] хымысха қымысқаш комурска, чымалы кумурска кырмыска [[]] ҡырмыҫҡа къумурсха, гумулджук джюджю, къумурсха чималы кумырска shımalı/шымалы құмырсқа chumoli/чумоли چۈمۈلە, chümüle, чүмүлә garynja qarışqa karınca qırmısqa [[]] 𐰴𐰆𐰢𐰆𐰺𐰽𐰍𐰀 (qumursğa)
298 сын ывăл уол оол, оглу [[]] оол оғлу уул уулу ул [[]] ул жаш, улан джаш, улан улан улан ул бала/ul bala, ул/ul ұл ugli/угли ئوغۇل, پەرزەنت, оғул, пәрзәнд [[]] [[]] oğul oğul [[]] urı
299 дочь хĕр кыыс кыс, уруг [[]] хыс қыс, қыс пала кыс, кызы кызы кыз [[]] ҡыҙ къыз къыз къыз кыз қыз/qız қыз qizi/қиз qiz, قىز, қиз [[]] [[]] kız qız [[]] qız
300 брат пичче, тете убай, ини акый (старший), дуңмай (младший) [[]] харындас эр карындаш, ача (старший), туңма (младший), ийгинчи туған (двоюродный) карындажы (младший), карындаш (младший), ага (старший), агазы (старший), ака ага (старший), ини (младший) абый (старший), эне (младший) [[]] ағай, ир туған, эне, ҡусты къарындаш къарнаш къардаш ага (старший), ини/бебе (младший), аданас ағайин/aǵayin, туўысқан/tuúısqan, аға/aǵa (старший), ини/ini (младший) аға, іні uka/ука ака, ука, ини [[]] [[]] erkek kardeş ağa (старший); qardaş, kadâ (младший) [[]] eçü, ini
301 сестра аппа эдьиий, балыс угба (старшая); дуңма (младшая) [[]] пиӌе қыс қарындаш, пече (старшая) эjе, эjези эже апа (старшая), сеңел (младшая) [[]] апай; һеңле, ҡәрендәш эгеч эгеч къызардаш аьпте (старшая), синъли (младшая), карындас (по отношению к брату) апа/apa (старшая), сиңли/sińli (младшая), қарындас/qarındas (младшая) апа (старшая), сіңлі (младшая), қарындас (по отношению к брату) opa/опа һәдә, егичә, сиңил, һәмширә [[]] [[]] kızkardeş, kardeş, abla (старшая) apte, tata (старшая); qardaş, kadâ, qız qardaş (младшая) [[]] [[]]
302 звать чĕнме ыҥыр кыйгырар, кый дээр, алгырар [[]] хығырарға қыр-, ада- элчиле, элчиледер, элчилет чакыруу чакырырга [[]] саҡырыу чакъырыргъа чакъырыргъа чакъырмакъ шакырув шақырыў шақыру chaqirmoq/чақирмоқ, taklif qilmoq/таклиф қилмоқ ئات (at) [[]] [[]] çağırmak çağırmaq [[]] [[]]

Ссылки

Списки Сводеша для разных языков
Абхазо-адыгскиеАфразийскиеБалтийскиеБантуГерманскиеГреческийДене-енисейскиеИндоарийскиеИндоиранскиеИскусственныеКельтскиеМонгольскиеНахско-дагестанскиеПалеоазиатскиеРоманскиеСамодийскиеСино-тибетскиеСлавянскиеТунгусо-маньчжурскиеТупи-гуараниТюркскиеФинно-угорскиеКартвельские